BALI, het groene vulkaaneiland en cultuur-toeristisch paradijs

23 mei BALI, het groene vulkaaneiland en cultuur-toeristisch paradijs

Bali is het grootste juweel in de Gordel van Smaragd (Indonesië) dat niet minder dan 17.508 eilanden telt. De archipel Indonesië ligt in een geologisch (botsing van de twee tektonische platen: de Australische schuift onder de Euraziatische) zeer onstabiele regio, de zogenaamde “Ring van Vuur” die bijna de hele Stille Oceaan omringt. Door het vulkanische karakter heeft het land zeer vruchtbare gronden en een zeer hoge bevolkingsdichtheid. Het strekt zich uit in een lange boog van ca. 5.000 km aan weerszijden van de evenaar. Samen met Australië vormt zij de scheiding tussen de Indische en Stille Oceaan.

Bali is een provincie en het meest westelijk gelegen van de Kleine Sunda-eilanden, op 8° ZB (dus 8° ten zuiden van de evenaar). Door de ondiepe zeestraat Straat van Java of Bali (op het smalste punt slechts 2,4 km) gescheiden van Java (westkant) en de zeer diepe en meer onstuimige Straat van Lombok (met het gelijknamige eiland 35 km ten oosten van Bali). Een vulkanische keten doorsnijdt Bali van oost naar west. Ten zuiden ervan liggen de beroemde rijstvelden. Wij verkenden een groot deel van het paradijselijke eiland, dat voor het toerisme de absolute nr.1 is van Indonesië.

GEOGRAFIE

De afstand tussen België en Bali bedraagt ongeveer 13.000 km. Meestal betreft het nachtvluchten (ca. 16u totale vliegtijd). Wij vlogen met een Boeing 777-300ER van de gerenommeerde luchtvaart-maatschappij Emirates, met een lange nachtelijke tussenstop in Dubai (intussen het wereldtoerisme-bestemming nr.1 volgens Tripadvisor in 2023).

In Bali heeft men op de luchthaven van Denpasar meestal lange wachttijden voor de controles. Paspoort en toeristenvisum (kan terplaatse gekocht worden voor ca. 32 euro) zijn vereist. De moderne Balinese internationale luchthaven Ngurah Rai ligt vlakbij de belangrijkste badplaatsen zoals Kuta en onze verblijfplaats Nusa Dua.

De oppervlakte van Indonesië bedraagt ca. 1,95 miljoen km² (= 64 x België) en is het grootste land van ZO-Azië. De hoofdstad is Jakarta op het eiland Java. In 2019 werd door de president de bouw aangekondigd van een nieuwe geplande hoofdstad in de provincie Oost-Kalimantan op het eiland Borneo. Bali is 5.561 km² groot met max. afstanden van 80 km van noord naar zuid en 150 km van oost naar west.

Indonesië is met ca. 273 miljoen inwoners het 4^de grootste land ter wereld. Indonesië heeft een bevolkingsdichtheid van 135 inw/km² met de hoogste scores op Java (1.117 inw/km²) en Bali (730). Deze 2 eilanden hebben grote problemen van overbevolking, verkeer en milieuverontreiniging (o.m. afval en zeker plastic). Op Bali (4,4 miljoen inwoners) woont nog het grootste deel van de bevolking op het platteland.

Bali heeft een vochtig tropisch evenaarsklimaat. Het droog seizoen loopt van april tot en met oktober. Juli en augustus zijn hoogseizoen. De beste reisperiodes zijn de maanden april/mei en september/oktober. Gemiddeld heeft men er 6,33u zon per dag. Overal vindt men de ongevaarlijke cicaks of kleine gekko’s. Bali heeft een weelderige tropische vegetatie, met talrijke orchideeënsoorten, bougainvilles, waterlelies en de prachtige lotusbloemen.

Indonesië kwam in het nieuws door de vreselijke zeebeving en tsunami van zondag 26 december 2014 toen er 130.736 doden vielen (en het was daarmee het ergst getroffen land op een totaal van 230.000 doden). Bali ontsnapte gelukkig aan dit natuurgeweld. Intussen zijn er overal aanduidingen voor vluchtwegen in geval van een vloedgolf. In ons hotel wordt ook wekelijks een Tsunami training drill gehouden om de sirenes te testen. Indonesië (en ook Bali) wordt ook dikwijls getroffen door natuurgeweld zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen.

Op Bali is er één Nationaal Park, nl. het Taman Nasional Bali Barat (700 km²) in het noordwesten. Hier leefde vroeger de Balinese tijger. Het NP werd opgericht in 1941 en werd in 1984 één van de 10 officiële Nationale Parken van Indonesië.

Bali’s hoofdstad Denpasar (het vroegere Badung) heeft een agglomeratie van ca. 900.000 inwoners. Het is een chaotische en belangrijke handels- en havenstad met weinig toeristische aantrekkingskracht. Er ontbreekt nog steeds een grote ringweg rond de opvallend groene hoofdstad die een enorme groei heeft gekend sinds zij in 1958 de hoofdstad werd van Bali.

Bezoek er eerst het Bali Museum: vanaf 1910 ondergebracht in de paviljoens met cultuur-historische verzamelingen over ceremonies, maskers, stoffen en gewaden, archeologie, geschiedenis, kunstnijverheid en volkskunst (open za-do 8u15-15u30 en vr 8-12u30).  Interessant maar een zeer verouderde statische opstelling. Het is het oudste museum van Bali en werd voor het publiek opengesteld op 8 december 1932. Verschillende gidsen willen u (tegen betaling) begeleiden, maar dit is geen noodzaak. De ingang ligt aan de zuidoostelijke kant van het Puputan-plein met het monument: hier herdenkt men jaarlijks op 20 september de tragische gebeurtenis van de massale rituele zelfmoord. Het koningshuis van Badung, o.l.v. de raja onderging in 1906 (bij de inval van de Nederlanders) onbeschermd de massaslachting door de Nederlanders (om niet de schande te hoeven ondergaan van een overgave aan hen). De Puri Pemecutan is de vroegere residentie van het Badung koningshuis. In de buurt ligt het koloniale Inna Bali Hotel, het in 1928 als eerste internationale geopende hotel.

De winkelstraten zijn Jalan (=Jl.) Gajah Mada, Jl.M.H.Tamrin en l.Sulawesi (= textiel, stoffen) en er zijn ook nog de populaire markten Badung en Kumbasari.

Ga ook naar het Bajra Sandhi Monument met een tentoonstelling van de Balinese geschiedenis in 33 diorama’s… hetgeen wij leerden kennen via de boeiende TV-reeks gebaseerd op het schitterend boek Revolusie (uitgegeven in 2022) over de kolonisatie en onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië van de bekende Brugse schrijver David van Reybrouck.

GESCHIEDENIS

In 1597 begonnen de Nederlanders vanuit West-Java met de kolonisatie. Pas in 1846 veroveren de Nederlanders Noord-Bali met de havenstad Singaraja (betekent “leeuwenkoning”, tot 1948 de hoofdstad van Bali, met een mooie boulevard en herinneringen aan het Nederlandse koloniale verleden). Er kwam een Hollands Bewind op heel Bali vanaf 1908.

Tweede Wereldoorlog: inval van de Japanners op 19 februari1942. Zij hebben de meeste dorpen op Bali verwoest. Originele en nu nog te bezoeken dorpen zijn o.m. Tenganan in het ZO, Penglipuran (NW van Bangli) en Trunyan aan het Batur-Meer. Op 17 augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid uit van de eenheidsstaat Indonesië en werd de rood-witte vlag gehesen. Hij werd de eerste president op 17 augustus 1950 (sindsdien Onafhankelijksheidsdag), na de mislukte herovering door de Nederlanders. Opvallend is de nogal afstandelijke, onverschillige tot zelfs vijandige attitude ten aanzien van Nederland en de Nederlanders omwille van het koloniale verleden.

Terroristische aanslagen (door moslimextremisten) op 12 oktober 2002 op 2 discotheken/bars (1^ste bom om 23u05 in de Paddy’s Pub en 20’ later aan de overkant van de straat bij de Sari Club) in de badplaats Kuta (met 202 doden, waaronder 88 Aussies, 38 Indonesiërs, … 4 NL). Het Monument Tragedi (op de zogenaamde plaats Ground Zero) aan de hoofdslagader Jalan Legian in Kuta is hiervan de trieste getuige. Ter nagedachtenis van de slachtoffers wordt er jaarlijks sinds 2003 het Kuta Karnival georganiseerd. In 2005 waren er opnieuw aanslagen in Kuta en Jimbaran (20 doden). Sindsdien is Bali relatief veilig en sterk beveiligd.

Het politiek systeem is redelijk democratisch en men is tevreden over de huidige president Joko Widodo (sedert 20 oktober 2014 aan de macht), maar in 2024 zal er een nieuwe president moeten verkozen worden en daarom heerst er nu nogal wat onzekerheid over de toekomst. De corruptie blijft echter nog steeds zeer hoog met een score van 34/100 bij de corruptie-index in 2022 (vgl. België 73 en de beste score voor Denemarken met 90)(www.transparency.org)

MAATSCHAPPIJ/GODSDIENST

Bali heeft een eigen hindoëistische cultuur (officieel = Agama Hindu Dharma), die enigszins vergelijkbaar is met India. Indonesië is echter voor 85 à 90% islamitisch en is daarmee het grootste islamland ter wereld. Op Bali leeft een minderheid van mo

slims vooral in de hoofdstad Denpasar. De Heilige berg en actieve vulkaan Gunung Agung (3142 m) wordt beschouwd als de woonplaats van de goden. De hindoëistische drie-eenheid is Brahma -Vishnu – Shiva.

De candi (= gespleten tempelpoort) geeft toegang tot de Balinese tempels. Waarschijnlijk heeft dit eiland de hoogste tempeldichtheid ter wereld! Er zijn minstens 11.000 tempels ( tempel = pura) op het eiland, zonder de familietempels mee te rekenen. Aan de top van de hierachie staan de 6 “tempels van de wereld” waaronder de door ons bezochte Pura Besakih (= moeder van alle Balinese tempels), de Pura Ulu Watu op het schiereiland Butkit, de Puru Ulun Danu Bratan en de Pura Tanah Lot.

Bali heeft enorm veel ceremonies en rituelen. Elke Balinees ondergaat tot maximaal 13 “overgangen” om bevrijd te worden van het kwade en om harmonieus te kunnen leven. De eerste overgangs-ceremonie is ca. 6 maanden na de conceptie, de tweede bij de geboorte. De overlijdensceremonies zijn o.m. met de crematies spectaculair en zijn een toeristische attractie. Men gelooft in de reïncarnatie: de dood is het begin van een nieuwe levenscyclus voor de ziel. Offergaven (voedsel, bloemen …) zijn overal zichtbaar in het dagelijks leven.

Bali is het eiland van feesten en festivals. Nieuwjaarsdag Nyepi is de belangrijkste religieuze Hindoestaanse feestdag (in maart of begin april) of de Dag van de Stilte met meditatie en gebed: men mag dan niets eten of drinken en niemand mag naar buiten (toeristen moeten in hun hotel blijven!).

Dans en muziek: religieuze en niet-religieuze dansen, meestal begeleid door een percussie- of gamelan-orkest. Gamelan betekent orkest (met xylofonen, trommels, gongen en cimbalen, soms fluiten). De Barongdans is de meest bekende. De Lelong is de meest gracieuze Balinese dans met een  verfijnd spel van vingers en expressieve blikken. De Kecak of apendans is (sinds de jaren ‘30) een traditionele Balinese dans, zonder instrumenten, wel met een zittend mannenkoor. Ook het schimmenspel is zeer belangrijk.

De sociale organisatie steunt op het kastenstelsel, oorspronkelijk met 4 klassen. De hoogste is de Brahmana-kaste (= priesterkaste), de laagste de Sudra (waarvan 90% hindoes). Elke kaste is verdeeld in sub-kasten. Verder bestaan er nog clans (een groep mensen met dezelfde afstammingslijn). Op lokaal vlak is de banjar een gemeenschapsorganisatie die bijna alles regelt (o.m. onderhoud, lokale belastingen, ceremonies).

TOERISME

Het toerisme is de economische activiteit nr.1. op Bali, dat verder voornamelijk van de landbouw leeft. Bali heeft nauwelijks natuurlijke hulpbronnen. Bali is trouwens de populairste toeristische bestemming van Indonesië. Er zijn koraalriffen, zoals bij het eilandje Pulau Menjangan in het uiterste NW. Bali is dé bestemming voor surfers, snorkelaars en duikers (o.m. naar het gezonken Amerikaanse cargoschip Liberty tijdens WOII (1942). Er zijn ook zeer veel wellness/spa centra met betaalbare massages. Bali is ook een wereldbekende honey moon bestemming. De grote luxe-hotels organiseren bij huwelijken alles tot in de puntjes, en veelal speelt het gebeuren zich af op en nabij het strand.

Toeristische ontwikkeling vanaf de jaren ’60. Vooral aan de zuidpunt van het eiland. 5 miljoen toeristen in 2007 à 10 in 2015 (= veel meer dan het aantal inwoners!). De internationale toeristen komen vooral uit Aziatische landen (Maleisië, Singapore en China) en de nr.1 is Australië (Darwin ligt op 2u40 vliegtijd en Sydney op 6u). Uiteraard had de coronacrisis een enorme weerslag op het toerisme in de periode 2020-2022 (met amper 45 internationale toeristen in de periode januari-oktober  2021), maar nu is het herstel weer volop aan de gang.

Voor stranden is het niet overal een echte droombestemming: bij Nusa Dua kunnen de zandplaten bij eb het strand- en vooral zwemplezier bederven. Er zijn veel plaatsen met zeer hoge golven en een sterke onderwaterstroming, waardoor het niet geschikt is om te zwemmen in zee! Bali is een echt souvenir-paradijs, omwille van de zeer bekende kunstnijverheid.

Belangrijkste badplaatsen:

Sanur (ten O van de hoofdstad) ligt aan de Straat van Badung en werd ontwikkeld sinds de bouw van het eerste 10 verdiepingen hoge Grand Bali Beach hotel in 1966. Dit hotel met 606 kamers werd betaald met oorlogsschadevergoeding (WOII) van de Japanners, maar is een architectonische misser. Nadien beperkte de overheid de bouwhoogte tot palmboom-hoogte, dit om niet tot een Balinese Benidorm-achtige skyline te komen (vgl. het hoogste hotel in Europa is Bali in Benidorm). De Grand Bali Beach wordt nu volledig gerenoveerd tot een internationaal 5* hotel, met erlangs de bouw van een internationaal ziekenhuis.

Sanur is meer een luxe badplaats in vergelijking met Kuta en omgeving. Nabij het Grand Bali Hotel ligt het kleine en zeer verouderde Museum van de Belgische schilder Le Mayeur, die hier vanaf 1932 woonde en werkte (en er trouwde met zijn favoriete model, de beroemde Legongdanseres Ni Pollok). Hij overleed in 1958 in Brussel. In de periode 1920-40 vestigden zich trouwens tal van Europese (ook wat Amerikaanse) schilders, musici en schrijvers op Bali.

De (over ongeveer 10 km) aaneengesloten rij badplaatsen Seminyak, Legian en Kuta aan de Indische Oceaan behoren tot de mooiste stranden van de Indonesische archipel en zijn geliefd bij de surfers en omwille van de sunsets. Het Kuta Beach Hotel is er het oudste hotel °1936. Het toerisme werd in Kuta ontwikkeld vanaf de jaren ’60 en ontdekt door jongeren, hippies en later de surfers (aan de ZW-kust). Deze regio telt zeer veel Australische toeristen, vooral in de maanden december/januari. Het werd het Benidorm voor de aussies, vandaar dat Kuta de bijnaam heeft van Balidorm. Wij vonden Kuta een foeilelijke en afgeleefde badplaats van ondermaatse kwaliteit. Kuta heeft niets meer met de traditionele Balinese cultuur te maken. Kuta is wel bekend voor het nachtleven en jammer genoeg ook door de terroristische aanslagen in 2002 (zie hoger). Er zijn enkele Shopping malls, o.m. de Galeria (°2001) en het Discovery Center (van Russische investeerders) met tal van luxe modemerken.

In de meer noordelijk gelegen badplaats Legian ligt het bekende Legian Beach Hotel, dat opgenomen is in de top 100 populairste hotels Condé Nast Traveller Hotlist. Het is mijn inziens wel verouderd en richt zich eerder op een middenklasse publiek. De ligging vlakbij het strand is wel een pluspunt.

Tenslotte is nog de meer rustige en mooiere badplaats Seminyak. Het is ook de foodiehoofdstad van Bali. Restaurants en leuke winkels vind je langs de flaneerboulevard Jalan Laksmana. Het bekendste hotel is hier de Bali Oberoi. Populair is de Long Island Rooftop in Hotel Double Six met restaurant/bar, vanaf 17u open en een topper voor de sunset!

Bezoek verder (iets meer naar westen langs de kust) de schitterend gelegen tempel Pura Tanah Lot (eveneens met beroemde sunset) en de  recente badplaats Canggu (toerisme sinds 2006, bekende surfersplaats, restaurants en shops in de Jl.Pantai Berawa).

Ten zuiden van Kuta en even voorbij de luchthaven (de oorspronkelijke en eerste dateert uit 1938) ligt het vissersdorp en badplaats Jimbaran, bekend om het zeebanket in eenvoudige (niet al te hygiënische) strandrestaurantjes. Een must voor de sunset!

Nusa Dua (betekent 2 eilandjes) ligt op het schiereiland Butkit en is verbonden door de spectaculaire Bali Mandara Toll Road (autoweg en opvallend het gescheiden rijvak voor scooters), die geopend werd in 2013.

Butkit betekent “heuvel” en is veel droger en ruiger dan de rest van Bali, met  droge savannes en cactusvelden. Het heeft onvruchtbare, waterdoorlatende ondergrond van het kalkplateau. De mooiste stranden van Bali liggen op dit schiereiland. Van ver ziet men ’s werelds 4^de hoogste standbeeld opduiken: namelijk de 145 m hoge Garuda (= tevens symbool van Indonesië en de Indonesische luchtvaartmaatschappij) in koper, staal en messing, waar jaren lang aan gewerkt werd (1999 tot in 2018). Nu is het een populaire attractie in het Cultuurpark Garuda Wisnu Kencana (GWC) dat even voorbij de uitgestrekte universitaire campus Udayana is gelegen, die vanuit Denpasar naar hier werd overgeplaatst.

Nusa Dua is een kunstmatige en voor het internationale elite-toerisme (= een luxe hoteloase) geplande badplaats, in samenwerking van de Indonesische overheid met de Wereldbank en ontwikkeld vanaf 1974 (als eerste in het land) om rijkere toeristen aan te trekken. De intussen wereldberoemde badplaats (gelegen aan de Straat van Badung) heeft strenge veiligheidsmaatregelen (zoals overal op het eiland en zeker bij de ingang van de luxe-hotels). Er zijn hier tal van 5* hotels, waarbij de recente hotelresorts Kempinski, Carlton Ritz en Bulgari de meest luxueuze en duurste zijn. Omzeggens alle internationale hotelketens zijn hier gevestigd, alsook de Club Med. In het centrale deel zijn al een aantal hotels ontmanteld of afgebroken en worden intussen door nieuwbouw vervangen. Alles is hier veel duurder dan op de rest van het eiland. Shoppen kan in het mooi aangelegde Bali Collection. Nabij ligt het Kunstmuseum Pasikika.

Nusa Dua kan op jaarbasis onderdak bieden aan zo’n 500.000 gasten. Wij logeerden in het mooie Nusa Dua Beach Hotel & Spa, direct aan het strand gelegen met een uitstekende service en goede keuken. Leuk is het om een fiets te huren of om aan watersport te doen. Het prestigieuze Bali International Convention Center is wereldbekend: hier vond o.m. de VN Klimaattop plaats in 2007, ook internationale organisaties zoals de Wereldbank (jaarlijks congres in 2018), de G20 en ASEAN (in 2023) zijn hier dikwijls present.

Besteed één namiddag en avond voor de zonsondergang in het zuidwesten van het schiereiland Butkit: namelijk voor de tempel Pura Luhur Uluwatu, spectaculair gelegen op een klif van 97m hoogte, met een adembenemend uitzicht. Hier vertoeven heel veel apen die toeristen boeien maar ook kunnen lastig vallen met het stelen van zonnebrillen, tassen, voeding. Geniet om 18u (en soms ook om 19u) in het nabijgelegen amfitheater van de Kecakdans (tickets aan de ingang ca. 8 euro). In de buurt liggen de surfersoorden Pantai Sulaban, Pantai Padang-Padang en Pantai Labuansait, die sinds de jaren ’70 het surfersmekka van Bali zijn en waar ook de sunset spectaculair is.

Midden-Bali  is het culturele hart van het eiland met toerisme en landbouw op de vruchtbare gronden bij de rivieren Ayung en Petanu. Naast de beste rijst zijn er ook andere gewassen die goed gedijen op vulkanische bodem zoals koffie, fruit (o.m. de salak en de stinkende stekelige vrucht durian (15 à 30 cm = de koning der vruchten van ZO Azië = dikwijls verboden in hotels!) en specerijen (kruidnagel, nootmuskaat, vanille).

Wat koffie betreft: op Bali wordt ’s werelds duurste koffie Luwak geproduceerd (jaarlijks amper zo’n 500 kg). Wij bezochten in de omgeving van Jatiluwih een plantentuin met enkele koffieplanten en wij zagen 2 civetkatten in kooien. Deze katten eten de rijpe koffiebessen op en nadien worden die bij de uitwerpselen gerecupereerd: per koffiebes zijn er 2 koffiebonen die daarna worden gewassen en geroosterd.  In de buurt op de heuvels leven nog zo’n 50 civetkatten. Uiteraard proefden wij van een tasje Luwak-koffie (= 75.000 Rp of ca. 5 euro) en kochten een pakje van 200 g koffie voor 650.000 Rp (of 42 euro).

Proef ook eens het lokale bier: zoals de pils van Singaraja en Bintang als bekendste. Opvallend: er is ook wijnbouw op (NO) Bali, met een lekkere rosé Hattenwijn en rosé schuimwijn van Singaraja, of wijnen van Sababay. De wijnen zijn echter zeer duur in de hotels (gemiddeld 10 euro per glas).

De schitterende rijstterrassen zijn gelegen op 500 à 700 m hoogte. Het betreft natte rijstbouw op de terrassen met vulkanische vruchtbare gronden. Naar schatting 20% van het grondgebied van Bali is bedekt met rijstterrassen. De subaks of collectieve irrigatie-genootschappen (4 tot 100 ha groot), bestaan uit een groep rijstboeren met een gemeenschappelijke irrigatiebron. Interessant is het (sterk verouderde) rijstmuseum Subak (www.museumsubak.com) in Tabanan, dat geopend werd in 1981. Hier komt men alles te weten over de rijstsoorten (wit, rood, zwart, en de gemengde wit-zwarte), de technieken, werktuigen, irrigatie en de subaks. Rijst is het basisvoedsel voor de inwoners van Bali en Indonesië en wordt genuttigd zowel bij het ontbijt, middag- als avondeten. Men heeft meestal twee rijstoogsten per jaar en soms een derde (die van mindere kwaliteit is).

Op 29 juni 2012 werden de subaks en de rijstlandschappen Unesco-Werelderfgoed. Wij bezochten in het binnenland van Bali de prachtige regio van Jatiluwih, waar tal van toeristen een wandeling maken in de rijstvelden op zo’n 700 m hoogte. Er zijn verschillende bewegwijzerde trails in de rijstvelden. De kortste van 1,5 km duurt ongeveer een uur, de langste van 5,5 km ca. 3,5 uur. Dit is ongetwijfeld één van de leukste en meest populaire ervaringen op Bali!

Wij bevelen minimum één dag aan voor een bezoek aan Midden-Bali: vanuit Depansar naar het noorden via Batubulan dat bekend is om de pottenbakkers (o.m. de grote stenen beelden voor de huistempels), batik en juwelenshops (vooral zilver). Verder via Celuk, Sukuwati, Batuan en Mas (hét houtsnijdorp van Bali) naar Ubud (iets koeler hier!), de interessante culturele hoofdstad (ca.10.000 inwoners) van Bali. Hier is er meer duurzaam toerisme en geen Kutu-toestanden. Toeristische groei sinds medio jaren ’70 vorige eeuw door de hippies.

Ubud kende een enorme hype sinds de hier in 2010 opgenomen film Eat, Pray, Love. Ubud is het oudste toeristisch centrum van Bali, al bekend van vóór de oprichting van de badplaatsen (die meestal ontstonden uit vissersdorpen). Elektriciteit kwam in Ubud pas in 1974.  Langs de hoofdlaan JL.Rayah Ubud ligt het Koninklijk paleis van de familie Sukawati (gebouwd rond 1890), namelijk Puri Saren Agung (dagelijks vrij te bezoeken van 9-17u). Schilderijen vindt men in het museum Puri Lukisan (opgericht in 1953 en gelegen in een tropische tuin) en Museum Neka. Ubud telt 12 grote tempels. Bezoek ook de prachtige lotustuin. Monkey Forest – met 3 tempels en ongeveer 600 Balinese agressieve makaken – wordt door velen als een tourist trap beschouwd. Pas ook op in het Sangeh Monkey Forest – met tot 30m hoge nootmuskaatbomen – voor vervelende ervaringen van de apen (zij stelen alles wat kan!).

Ubud telt tal van restaurants en veel goede kleinschalige (boutique) hotels. Er is een schitterende Four Seasons in de regio (opgericht in 1998, 60 kamers), prachtig gelegen boven de canyon Ayung Gorge (waar ook aan rafting wordt gedaan). Richting noorden komt men bij de rijstvelden met dure boetiekhotels. De rijstterrassen van Tegallalang behoren tot de mooiste van Bali.

In de buurt is er nog het Unesco Werelderfgoed van de 11^de eeuwse Koningsgraven bij Gunung Kwai  (15 km ten N van Bedulu, mooist ’s ochtends, zeer druk, vermijd 10-12 en 14-16u), bekend van de 10 ovalen nissen met candi’s of gedenkmonumenten. Interessant is ook de Goa Gajah of de Olifantengrot (11^de eeuw).

Trek één dag uit voor NO-Bali. Semarapura is bekend voor het gerechtspaviljoen. Bij Mascati ligt het Bali Safari and Marine Park (o.m. met de Komodovaraan). Bezoek het authentiek Aga-dorp Tenganan: nu zeer toeristisch en aanbod van talrijke ambachtelijke souvenirs (dagelijks open 9-18u). De Aga waren de afstammelingen van de oorspronkelijke Balinezen. De Padang Bai is de mooiste baai van Bali. Van hieruit kan men de ferry nemen naar het eiland Lombok. In de buurt ligt de badplaats Candi Dasa.

Verder naar het noordoosten bezoeken wij het Waterpaleis (8-18u) Tirta Ayu van Tirtagangga met de prachtige watertuin, die in 1948 werd opgericht door de koninklijke familie van Ubud. Het NO punt van Bali is het vissersdorp Amed, maar dit ligt voor ons te veraf.

Bezoek verder één dag in het noorden/noordoosten het Centrale Bergmassief  (het weer kan kouder en guur zijn) van vulkanische oorsprong. De Gunung Agung is de hoogste berg van Bali. Deze actieve vulkaan had een grote uitbarsting op 8 maart 1963 met 1.600 doden en 100.000 daklozen. Men vraagt zich af wanneer de volgende uitbarsting zal gebeuren. Door het minder goede weer (regen, mist) hebben wij deze vulkaan amper in het landschap zien opdagen.

De Tempel Pura Besakih ligt op 1000 m hoogte en is de moedertempel en Bali’s belangrijkste tempelcomplex met 22 verschillende tempels. Zeer indrukwekkend op de vulkaanhelling van de Gunung Agung! De toegang tot de eigenlijke tempel (voorbij de candi) bovenaan is alleen voorbehouden voor de Hindoes.

Bezoek vervolgens de Gunung Batur (actieve vulkaan 1717 m hoog) vanaf Penelokan (plaatsnaam betekent mooi uitzicht) met een spectaculair uitzicht (mijd 11-13u wegens drukte) op de 180 m diepe Batur-caldera (met een omtrek van 10  x 14 km één van de grootste ter wereld; de top van de vulkaan werd ca. 30.000 jaar geleden tijdens een uitbarsting weggeblazen). Het meer Danau Batur is het grootste kratermeer van Bali en vult een deel van de krater. Er liggen ook warmwaterbronnen bij dit meer en er is een Museum Geopark Batur.

Een goedgevulde (lange) dag heeft als eindbestemming Singaraja (met 80.000 inwoners de 2^de stad van het eiland) in het noorden: hier begonnen de Nederlanders in 1849 met de kolonisatie van Bali. Ten westen van Singaraja liggen de bekende badplaats Lovina Beach en de heetwaterbronnen van Banjar.

Naar het zuiden richting naar Depensar komt men onderweg langs de Waterval van Gitgit, de mooiste en hoogste (ca.40 m) van het eiland, omgeven door tropisch regenwoud. Opgelet: er zijn zeer veel trappen op de wandelweg ernaar toe. Men passeert ook de plaats Candi Kuning met aardbeien als specialiteit (uniek voor Bali). In de buurt ligt de toeristische topper en prachtig tempelcomplex van Pura Ulun Danu Bratan aan het meer Danau Bratan.

Tenslotte nog een aantal suggesties voor nog niet besproken excursies:

• Excursie naar de paradijselijke eilanden Nusa Lembongan (het meest toeristische) of Nusa Penida (retour min. 50 $) vanuit Benoa of Nusa Ceningan.
• Net voor Singapadu liggen Bali Bird Park en Rimba Reptile Park (met o.m. de Komodovaraan, ook wel de levende draak genoemd. Dit is ’s werelds grootste hagedissensoort).

PRAKTISCH

Munteenheid: de Indonesische rupiah (Rp) (= roepia) is gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. Men kan best wisselen bij een wisselkantoor (= Money Changer) (op de luchthaven hanteert men een minder gunstige koers!) of geld afnemen bij een ATM machine. Goedkope toegangsgelden voor tempels (ca. 100.000 Rp) voor de toeristen, en ongeveer de helft goedkoper voor de Indonesiërs. Afbieden is overal de boodschap … zeg maar “bankrut” als het te duur is. Men kan gemakkelijk tot 50% afbieden op de prijs. De wisselkoers verandert dagelijks. Voor ons was 1 euro gemiddeld = 15.600 Rp.

Tijd: 6 u later dan bij ons (in de zomer) en 7 u (in de winter).

Souvenirs/shoppen: batik, interieur, sierraden (zilver), kunstwerkjes uit hout, en overal ziet men de Polo Ralph Lauren shops (het bekende Amerikaanse merk wordt o.m. in Jakarta gemaakt, maar is op Bali niet veel goedkoper dan bij ons).

Taal: Indonesisch = Bahasa Indonesia. In de toeristische sector en omzeggens alle jongeren spreken vlot Engels. De meeste opschriften zijn ook tweetalig Indonesisch/Engels. Opmerkelijk is het groot aantal Indonesische woorden van Nederlandse oorsprong, zoals: apotek, bensin, dokter, kantor, plastik, polisie…

Tempels: koop of huur een sarong of wikkelrok (ook voor mannen) om de tempels te betreden! Neem lichte kledij mee voor het tropisch klimaat (met een hoge luchtvochtigheid) … en een anti-muggenspray is aanbevolen.

Verkeer: op Bali rijdt men links. Het zijn dikwijls smalle wegen met een zeer druk verkeer, met een chaotische overvloed aan scooters. Onze chauffeur kwam aan een gemiddelde van slechts 30km/u. Trek dus voldoende tijd uit voor de excursies. De Japanse auto’s (vooral Toyota) overheersen. Verkies voor uw uitstappen een auto of minibusje met chauffeur. Bij de georganiseerde excursies is men meer gebonden, heeft men minder gezien, en heeft men minder vrijheid… maar het is wel de gemakkelijkste keuze.

Websites

www.balitourismboard.org

www.indonesia.travel

www.bali.nl

www.toerisme-indonesie.nl

www.balihotels.com

www.welikebali.com (vgl. boek met 300 topadressen)

Aanbevolen reisgidsen:

1. ANWB Ontdek Bali & Lambok: uitstekende reisgids, zeer volledig, met uitneembare kaart, ANWB, Den Haag.
2. ANWB Extra Bali: reisgids om mee op te stap gaan! Zeer compact en toch goede informatie. Met uitneembare kaart. ANWB, Den Haag
3. Guide Vert Weekend (Franstalig): degelijk en handig. Met uitneembare kaart. Onze favoriet, ook omwille van de talrijke praktische adressen (horeca, shopping, events…)
4. Michelin-kaart nr. 190 Bali – Lambok (op schaal 1/180.000 1 cm = 1,8 km)
5. Capitool Reisgidsen “Bali & Lombok”

Met dank voor de medewerking aan Reizen De Blauwe Vogel (Sint-Truiden) = www.deblauwevogel.be

Verslag: Patrick De Groote