27 jan BAUHAUS 100 JAAR IN WEIMAR
Bauhaus 100 wordt in verschillende steden in Duitsland herdacht. Weimar, Dessau en Berlijn waren locaties van de Bauhausbeweging. In dit artikel schenken we aandacht aan de beginjaren, de boeiendste periode, van Bauhaus in Weimar.
BAUHAUS 100
Henry van de Velde: geestelijke vader van de Bauhausbeweging
De aanzet tot de Bauhaus beweging werd gegeven door Henry van de Velde. Van de Velde beheerste verschillende kunstvormen: hij was architect, designer, schilder …. Hij stichtte er de ‘Saksische School voor kunstnijverheid’, zijn opvolger Walter Gropius richtte de Bauhaus-school voor design, kunst en architectuur op.
Bauhaus verzamelde kunstenaars en ambachtslieden van diverse disciplines en was ook maatschappij kritisch. Het inhouden van subsidies door de nieuwe conservatieve regering in de deelstaat deed Bauhaus uitwijken naar Dessau en later nog naar Berlijn. Uiteindelijk werd de beweging door de nazi’s wegens haar maatschappijkritiek in Duitsland verboden. Vele Bauhaus adepten vertrokken naar het buitenland, Walter Gropius naar Amerika.
Eerder had ook Henry van de Velde Duitsland moeten verlaten en vestigde hij zich in Zwitserland.
De naam ‘Bauhaus’ is afgeleid van ‘Bauhütte’, dit was in de Middeleeuwen de gezamenlijke overlegplaats van diverse ambachtslui bij grote projecten, bv bij de kathedralenbouw.
Bauhaus architectuur en design in Weimar
Bauhaus-Universität
Henry van de Velde maakte de plannen voor de bouw van een kunstnijverheidsschool. Met een indrukwekkend trappenhuis en reconstructie van muurschilderingen van Oskar Schlimmer.
De directiekamer van Walter Gropius is een kopie want de oorspronkelijke werd door Gropius mee verhuisd naar Amerika. Je treft er het borstbeeld aan van Henry van de Velde en zijn opvolger Gropius.
De Bauhausbeweging zocht antwoorden op het naoorlogse wonen: functionele ontwerpen die door de industrie op een goedkope wijze konden gefabriceerd worden.
Strakke vormgeving die naar het minimalisme neigt, met veel glas, staal en beton.
Het is een ‘gesamtkunstwerk’ waar architectuur en design op elkaar afgesteld zijn.
In het gebouwtje met glazen dak heb je een informatiecentrum voor bezoekers. Het is tevens het trefpunt voor geleide bezoeken met studenten van de Bauhaus-Universität.
De universiteit is een openbaar gebouw en vrij toegankelijk.
https://www.uni-weimar.de/de/universitaet/start/
Haus am Horn
Gebouwd door docenten, studenten en vaklui voor de eerste Bauhaus tentoonstelling in 1923. Je kan het vinden in de Strasse Am Horn (al wandelend te bereiken door het Park aan de Ilm). Het ontwerp was een reactie op burgerlijk wonen in het klassieke Weimar: een sobere laagbouwbungalow met een relatief grote living in het midden met verhoogd dak en vensterpartijen en eerder kleine (slaap)vertrekken.
Heel functioneel en goedkoop. De architectuur doet heel hedendaags aan: gebruik van prefab elementen, strakke rechthoekige vormen, met minimalistische trekjes en industriële massaproductie. Zelf het keukendesign zou niet misstaan in 2019.
Info: https://www.klassik-stiftung.de/einrichtungen/museen/haus-am-horn/
Haus hohe Pappeln
Henri Van de Velde liet dit huis in 1907/08 bouwen en woonde er met vrouw en vijf kinderen tot 1917. Hij tekende de plannen en hij ontwierp het interieur in Jugendstil stijl. Daar zij buitenlander waren moesten zij door het opkomend nazisme hun huis verkopen en het land verlaten richting Zwitserland. Ook de plannen voor de tuin tekende hij, je treft er een beeldje aan van Georges Minne.
Info: https://www.klassik-stiftung.de/einrichtungen/museen/haus-hohe-pappeln/?noMobile=1%2527A%253D0
Nietzsche-Archiv
De laatste jaren van zijn leven bracht Nietzsche door in ‘Villa Silberblick‘ waar hij in 1900 overleed. Henry Van de Velde werd aangezocht om een nieuw interieur voor het archief te ontwerpen.
Vooreerst liet hij een voorportaal optrekken: de deur met klink, vestiaire,…vertonen zijn typische kenmerken. Hij ontwierp alles tot in de kleinste details: van bibliotheekkasten, de piano, het bureau, verlichting, muurbekleding, …. Hier kon hij zijn ‘totaalkunstwerk’ realiseren. Het is ook het enige gebouw in Weimar waar heel het interieur een van de Velde stempel draagt.
Op de schouw een logo dat hij ontwierp voor het Nietzsche-Archiv: opvallende gelijkenis met het logo van zijn hand voor de Belgische Spoorwegen.
Info: https://www.klassik-stiftung.de/einrichtungen/museen/nietzsche-archiv/
BAUHAUS TENTOONSTELLINGEN
Bauhaus Museum: nieuw museum opent op 6 april 2019
Weimar: Neubau Bauhaus Museum Weimar. Foto: Thomas Müller, Weimar GmbH
Het gloednieuwe Bauhaus Museum zal’ zowel aandacht schenken aan de Bauhaus periode als aan hedendaagse architectuur en innovatieve design.
Voor de Bauhauscollectie kon men beroep doen op de verzameling van 168 werkstukken die Walter Gropius aanlegde in 1925 (jaar waarin Bauhaus Weimar moest sluiten), maar ondertussen uitgegroeid is tot 13.000 items.
De bezoeker zal met aanwending van moderne multimedia apparatuur merken hoe kenmerken van Bauhaus nog aanwezig zijn in hedendaagse architectuur en design.
Info: https://www.bauhausmuseumweimar.de/
Neues Museum Weimar: Van de Velde, Nietzsche und die Moderne um 1900
Het Groothertogelijk Museum uit 1869, één van de eerste musea in Duitsland, zal referentiewerken van realisme, impressionisme en Jugendstill tentoonstellen met verwijzingen naar hedendaagse trends. Een belangrijke plaats zullen de functionele en elegante designstukken van Henri van de Velde innemen. In het museum zal ruimte zijn waar bezoekers zelf hun inspiratie kunnen uitwerken.
Info: https://www.klassik-stiftung.de/einrichtungen/museen/neues-museum-weimar/
BAUHAUS IN DE OMGEVING
Jena
In Jena kan je nog enkele Bauhaus realisaties terugvinden, zoals de Mensa, het studentenrestaurant (https://www.thueringen-entdecken.de/urlaub-hotel-reisen/bauhaus-jena-119977.html
en het Abbeanum van de Friedrich Schiller Universiteit (https://www.thueringen-entdecken.de/urlaub-hotel-reisen/abbeanum-jena-118003.html).
Beide gebouwen zijn gekenmerkt door horizontale lijnen, grote raampartijen, een plat dak en het gebruik van staal in de constructie.
Je vindt er ook een residentiële woning ontworpen door Walter Gropius, met de typische kenmerken van het Bauhaus-concept: kubistisch, prijsgunstig door het aanwenden van prefab materialen, (http://www.haus-auerbach.de/).
Henry van de Velde creëerde een achthoekig ‘denkmal’ ter ere van Ernst Abbe (natuurkundige, vooral gekend voor zijn nieuwe toepassingen in optiek, eigenaar van het Carl Zeiss bedrijf) met bronzen reliëf van Constantin Meunier.
(https://www.jenatourismus.de/en/discover_jena_/the_sights/ernst_abbe_monument/353239)
In het museumcafé Philisterium kan je van een koffie met taart en een Schnapphanskugel en een Kernbergspitze genieten op porseleinen servies ontworpen door Henry Van de Velde voor de lokale porseleinfabriek Selle.
In het museum wordt vooral aandacht geschonken aan het studentenleven.
Info: http://philisterium-jena.de/
Bürge, Keramik Museum und Keramik-Werkstatt
Walter Gropius stichtte in 1920 een keramiekworkshop in de stallingen van een verlaten kasteel. Deze werkplaats is nog de enige in functie en uitgerust met de originele werkbanken.
Naast de tentoonstelling ‘Bauhaus und Bürgel’ loopt nog een tentoonstelling van Bauhaus keramieker Wilhelm Löber in het rococokasteel Dornburg.
Info: https://www.keramik-museum-buergel.de/
ERFURT-BISCHLEBEN: MARGARETHA-REICHHARDT-HAUS
In deze Bauhaus woning is een weefatelier gevestigd waar je verschillende voorbeelden van Bauhaus textiel- en tapijtontwerpen kan ontdekken.
https://www.erfurt-tourismus.de/sehenswertes/museen-und-ausstellungen/museen/margaretha-reichardt-haus/
++++++++++
Enkele tips:
Residenz Café (aan het stadsslot): oudste koffiehuis van Weimar. Goethe verbleef er een tijdje op een appartement in een bijgebouw; je kan er in de Goethe kamer verblijven.
Populaire ontmoetingsplaats voor zowel burgers als studenten.
Info: https://www.residenz-cafe.de/start.html
„Ilmschlösschen“: dit restaurant aan de Ilm werd dikwijls gefrequenteerd door ‘Bauhausler’ om feestjes te organiseren. Aan de wanden historische foto’s van hun bijeenkomsten. Gezellig en de keuken serveert traditionele lokale gerechten.
Info: https://ilmschlösschen.de/
Weimar Card
Deze kaart geeft 48 u toegang tot 22 musea, deelname aan stadsrondleidingen, stadsbussen en vermindering op culturele activiteiten en fietshuur. Gratis IGids (ook in het NL)
Prijs: € 29.90. Lijkt op het eerste gezicht veel, maar een ticket voor Goethes woonhuis en museum kost reeds €12,50
Vervoer:
In het stadscentrum geldt overal betalend parkeren. Er zijn vier parkeergarages en een P&R systeem.
Alle stadsbussen passeren langs 1 hub: Goethe Platz
Sluitingsdagen musea:
Alle musea, met uitzondering van het nieuwe Bauhaus museum sluiten op dinsdag.
Haus am Horn, Haus Hohe Pappeln en het Nietzsche-Archiv hebben daarenboven een wintersluiting van eind oktober tot begin april
Bauhaus-info:
Er worden over geheel Duitsland tentoonstellingen, voordrachten en opvoeringen georganiseerd in het teken van Bauhaus 100. Vooral in Dessau en Berlijn zal Bauhaus 100 ook herdacht worden.
Info: https://veranstaltungen.bauhaus100.de/en/widget/calendar/
Dessau: https://www.bauhaus-dessau.de/de/index.html
Berlijn: https://www.bauhaus.de
Overzicht van alle Bauhaus projecten in Duitsland: https://www.grandtourdermoderne.de/orte/
Toeristische info:
Weimar: www.weimar.de & tourist-info@weimar.de
Thüringen: https://www.thueringen-entdecken.de/urlaub-hotel-reisen/thueringen-erleben-119352.html & service@thueringen-entdecken.de
Perscontacten:
Weimar: Serge Strekotin Strekotin@weimar.de
Thüringen: Theresa Dunkel t.dunkel@thueringen-entdecken.de
Tekst en foto’s: Didier Van Houts