09 jun Herdenkingsjaar 300 jaar Vorstendom Liechtenstein
Europa telt vijf zogenaamde mini- of dwergstaten: Andorra, Liechtenstein, Monaco, San Marino en Vaticaanstad. Liechtenstein is het vierde kleinste land van Europa (na Vaticaanstad = 0,44 km², Monaco = 1,96 km² en San Marino = 61 km²) en het zesde kleinste van de wereld (daar komt dan Nauru en Tuvalu bij). Het Vorstendom Liechtenstein (officiële afkorting FL = Fürstendom Liechtenstein) staat in 2019 speciaal in de belangstelling omwille van zijn 300ste verjaardag. Reden genoeg om een blitzbezoek van één dag te brengen aan dit onafhankelijk staatje. Trouwens Liechtenstein staat in de Lonely Planet top 10 van de absoluut te bezoeken Europes bestemmingen in de zomer 2019.
Liechtenstein
Het prachtig gelegen Kasteel van Vaduz (bron: Marketing Liechtenstein, Vaduz)
Het Vorstendom zit geklemd tussen Zwitserland (met de Rijn als 27 km lange natuurlijke westelijke grens) en Oostenrijk. Het heeft een 41,2 km lange grens met Zwitserland en 36,7 km met Oostenrijk. Zürich ligt in vogelvlucht op 110 km, Innsbruck op 170 km. De oppervlakte bedraagt 160,5 km²: de maximale lengte is 24,8 km en maximale breedte is 12,4 km. De bevolking telde op 31/12/2017 38.114 inwoners (waarvan 34% buitenlanders: vooral Zwitsers en Oostenrijkers), verdeeld over 11 gemeenten met Vaduz als hoofdstad (met 5.526 inwoners). Het nabijgelegen Schaan is de grootste plaats (met 6.039 inwoners) en is het industrieel centrum van de staat (o.m. met een groot bedrijf voor tandarts-producten zoals bruggen en kronen). De bevolkingsdichtheid bedraagt 237 inw/km². Duits is de officiële taal, de gesproken taal is een Duits dialect. Er verschijnt het Duitstalige dagblad “Liechtensteiner Vaterland”. Liechtenstein is een veilige en zeer welvarende staat. De eerste indruk deed mij aan het Groot-Hertogdom Luxemburg denken: clean en conservatief.
De zachte zomers hebben temperaturen tussen 20 tot 28°C, de winters tussen -10°C en 10°C. De jaarlijkse neerslaghoevelheid schommelt tussen 900 mm (in de Rijnvallei) en 1.200 mm (in de bergen). De dag van ons bezoek werden wij letterlijk verrast door de Föhn, een typische warme droge valwind aan de noordzijde van de Alpen. Het laagste punt van het land is Ruggeller Riet op 430 m in de Rijnvallei (het Vorstendom ligt aan de rechteroever), het hoogste is de Grauspitz met 2.599 m. De Rijnvallei maakt ongeveer de helft van de totale landoppervlakte uit. Het minilandje bestaat voor 41% uit bossen en wouden. Er is ook landbouw (veeteelt en akkerbouw).
Het Vorstendom is een constitutionele erfelijke monarchie en een democratie met een parlement. Aan het hoofd staat Prins Hans-Adam II von und zu Liechtenstein. Prinses Marie is zijn echtgenote en zijn zoon is kroonprins Aloïs. De prinselijke familie resideert sinds 1938 in het (16de eeuwse) Kasteel van Vaduz, het landmark van Liechtenstein dat echter niet toegankelijk is voor toeristen. Bijna overal in de hoofdstad ziet men het imponerende kasteel op de bergflank liggen op een hoogte van 120m boven het centrum.
Het moderne centrum van de hoofdstad Vaduz met het Kasteel op de achtergrond
Het graafschap Vaduz ontstond reeds in 1342. Op 23 januari 1719 werd deze gepromoveerd tot een Vorstendom van het (Duitse) Keizerrijk, dat in 1806 onafhankelijk werd (vandaar dat ook 2006 een feestjaar was ter gelegenheid van 200 jaar onafhankelijkheid). De nationale feestdag wordt gevierd op 15 augustus.
Liechstenstein heeft vooral nauwe relaties met buurland Zwitserland: in 1924 ontstond de douane-unie en werd de Zwitserse frank de officiële munteenheid. De euro wordt omzeggens overal aanvaard. De liberale stabiele economie (met de hoogste credit rating AAA, vgl. met AA voor ons land) zorgt ervoor dat het Vorstendom een zeer gegeerde locatie is voor meer dan 4.000 (vooral dienstverlenende) ondernemingen. Het gunstige belastingsstelsel trekt veel buitenlandse bedrijven aan. Er zijn 38.661 tewerkgestelden (dit is zelfs iets meer dan de totale bevolking!), waarvan meer dan 50% inkomende pendelaars (die vooral uit het nabije Zwitserland en Oostenrijk komen). De werkloosheid bedraagt dan ook minder dan 2%. De financiële sector is zeer goed aanwezig met niet minder dan 15 banken, waaronder de Landesbank (opgericht in 1861). In Vaduz is ook de Universiteit Liechtenstein aanwezig met zo’n 1.000 studenten, inzonderheid voor de richtingen economie en technologie. In 1990 werd Liechtenstein het 160ste lid van de Verenigde Naties; in 1995 van de EER (Europese Economische Ruimte) en de Wereldhandelsorganisatie WTO.
Bezienswaardigheden in Vaduz
Het Kunstmuseum Liechtenstein in Vaduz
Het is een unieke belevenis om de kleine hoofdstad Vaduz (hoogteligging 472 m) te bezoeken, dat amper twee hoofdstraten telt (de Aulestrasse en de verkeersvrije Städtle), en waar alle “nationale” gebouwen en musea zijn gelegen. Hier is het Museum voor Schone Kunsten (Kunstmuseum Liechtenstein) gehuisvest in een merkwaardig tweedelig modern gebouw dat uit een zwarte (anno 2000) en een witte (anno 2015, met de Hilti Art Foundation) kubus bestaat. Hier worden regelmatig tentoonstellingen georganiseerd, maar de kleine vaste collectie kon ons niet echt bekoren.
Het Liechtensteinisches Landes Museum in Vaduz
Interessanter is het Nationaal Museum (Liechtensteinisches Landes Museum) dat allerlei thema’s bevat zoals archeologie, geschiedenis, cultuur, dagelijks leven en natuur. Hier wordt nu de uitzonderlijke tentoonstelling (loopt nog tot 23 januari 2020) gehouden omtrent het 300-jarige Vorstendom: niet echt groots maar wel met unieke stukken (let op: fotograferen is verboden!) uit de collectie van de Prinselijke familie.
Het Postkantoor met Postmuseum en ondergronds de Schatkamer
De nieuwe Schatkamer (trouwens de enige in de Alpen!) herbergt een rijke collectie van de Prinselijke familie, waaronder de kroonjuwelen, de eerste zeldzame postzegels (uit 1912), maanstenen (van de Apollo 11 en 17) en enkele waardevolle paaseieren van de Rus Peter Carl Fabergé. Ernaast ligt de post en het Postmuseum (opgericht in 1930) … hier kun je (de zeer begeerde) postzegels kopen en laten afstempelen.
Het Landtagsgebäude (links) en het Regierungsgebäude (rechts) in Vaduz
Aan de Peter-Kaiser-Platz ligt het Gouvernementsgebouw (Regierungsgebäude) uit 1905, erlangs ligt het nieuwe Parlementsgebouw (Landtagsgebäude) uit 2008. De regering telt 5 leden, waarvan 4 ministers (verkozen om de 4 jaar) onder leiding van Prins Hans-Adam II. Het parlement of de Landtag telt 25 parlementsleden. Even verder kan men de neo-gotische kathedraal (gebouwd in de periode 1868-1873) bezoeken. De Rooms-Katholieke Kerk is de officiële godsdienst van het land en in 1997 werd Vaduz een onafhankelijk aartsbisdom (voordien was het afhankelijk van het Zwitserse Chur).
Toerisme
Tal van souvenirs m.b.t. Liechtenstein
Het toerisme in Liechtenstein kende in 1980 een hoogtepunt met 182.443 overnachtingen. 2016 was echter een dieptepunt. De recentste gegevens (2017) noteren 35 hotels/pensions (met 1.338 bedden), met 70.058 gasten en 127.232 overnachtingen. Ongetwijfeld zal het herdenkingsjaar 2019 een heropleving betekenen voor het toerisme. Nochtans lijkt het 300-jarige Vorstendom niet echt in feeststemming: heeft men versieringen, vlaggen, verlichting enz. soms vergeten?
Wij zagen opvallend veel Chinese ééndagstoeristen (die als onderdeel van hun Europa-tour in het nabije Zwitserland verblijven), die verzot zijn op allerlei (voor ons toch nog) dure koopjes (zoals horloges van Zwitserse makelij). In de verkeersvrije hoofdstraat van Vaduz ligt de leuke souvenirwinkel “Hoi Liechtenstein” met verrassend veel originele (maar dure) producten uit het Vorstendom. De marketing voor dit dwergstaatje heeft duidelijk vruchten afgeworpen!
Er zijn tal van wandelmogelijkheden (400 km paden), en op 26 mei 2019 werd de 75 km lange “Liechtenstein Trail” geopend voor trekkers: in één weekend kan men het hele land doorkruisen. Een bijbehorende app informeert u omtrent de bezienswaardigheden onderweg. Ook fietsen is populair. Er zijn 23 km skipistes en 15 km langlauf-pistes, vooral in het wintersport- en luchtkuuroord Malbun dat gelegen is op een hoogte van 1.600 m. Hier werd anno begin 20ste eeuw het eerste hotel geopend. Nu is Malbun het belangrijkste vakantieoord van Liechtenstein, zowel in de winter als in de zomer.
Praktische informatie
Wijngaarden in de directe nabijheid van Vaduz
Eten en drinken vonden wij in dit landje bijzonder duur. Vandaar dat wij geen lunch in een toprestaurant namen (er zijn 2 restaurants met een score 16 bij Gault-Millau). Liechtenstein heeft ook zijn eigen wijngaarden. In Vaduz kan men trouwens gaan proeven in het Prinselijke wijndomein. Wegens de hoge prijzen is shopping niet direct een must… tenzij voor Chinese toeristen!
Men kan Liechtenstein in één dag bezoeken als men zich beperkt tot de hoofdstad Vaduz. Wij reden via het Oostenrijkse Bregenz en Feldkirch het Vorstendom binnen zonder grenscontrole. Het was een tergend langzaam traject, want in dit deel van het Oostenrijkse Vorarlberg liggen ontzettend veel bedrijven (omwille van het feit dat Oostenrijk wel lid is van de Europese Unie) en is er dus enorm veel vrachtverkeer. De terugweg via Zwitserland was bijna even moeilijk en langzaam indien men de nationale wegen volgt. Want ja: zowel voor Oostenrijk als voor Zwitserland moet men een autowegvignet bezitten, waarvan de aankoop voor een 1-dagsuitstap uiteraard te kostelijk zou zijn.
De Citytrain in Vaduz
Om iets meer van Vaduz te ontdekken raden wij de “Citytrain” aan: een tochtje van ongeveer 35’ met een toeristentreintje (prijs = in Zwitserse frank = CHF 10,50).
Voor de actieve toeristen is de Erlebnispass (1 kalenderjaar geldig) aan te bevelen. Dit is een zeer voordelige all inclusive pass waarbij meer dan 30 attracties kunnen bezocht worden voor het bedrag van CHR 25 voor 1 dag of CHR 29 voor 2 dagen.
Tenslotte nog dit: nooit eerder had ik een drone-verbodsteken gezien voor een bepaalde zone … bij het Parlement in het centrum van Vaduz staat er één … want als je naar boven kijkt zie je het Kasteel waar de Prinselijke familie woont… en inkijken is hier ten strengste verboden!
Het toerismebureau in hartje Vaduz
Interessante informatie vindt men in “Liechtenstein in Figures 2019” en aanbevolen is de zeer volledige jaarlijkse “Liechtenstein Guide” (www.lieguide.li)
Perscontact: Nadine Grünenfelder, Projektleiterin Marketing/Kommunikation = nadine.gruenenfelder@liechtenstein.li
Tekst en foto’s: Patrick De Groote