Onbekend is onbemind: Menorca, het rustige en groene eiland van de Balearen
57419
post-template-default,single,single-post,postid-57419,single-format-standard,bridge-core-3.1.2,qode-page-transition-enabled,ajax_fade,page_not_loaded,,qode-child-theme-ver-1.0.0,qode-theme-ver-30.1,qode-theme-bridge,qode_header_in_grid,wpb-js-composer js-comp-ver-7.1,vc_responsive
 

Onbekend is onbemind: Menorca, het rustige en groene eiland van de Balearen

Onbekend is onbemind: Menorca, het rustige en groene eiland van de Balearen

Inleiding

Menorca is het minder bekende eiland van de Balearen, dat ook Mallorca (met de hoofdstad Palma de Mallorca), Ibiza en Formentera omvat. De geografische coördinaten zijn: 39°57’NB en 4°3’OL. Menorca heeft een oppervlakte van 702 km² (waarvan 66% beschermd natuurgebied en slechts 5,7% bebouwde area) en strekt zich oost-west uit over een lengte van 53 km. Menorca heeft een Middellands Zeeklimaat (Csa volgens de indeling van Köppen) met als jaargemiddelde temperatuur 18,11°C (augustus is de warmste maand) en 2.700 uren zonneschijn. De noordkust wordt regelmatig gekweld door de tramuntana, een noordelijke wind tot 130 km/u. De gemiddelde jaarlijkse neerslag bedraagt 540 mm (met een duidelijk onderscheid tussen 650 mm aan de noord- en 450 mm aan de zuidkust). Het eiland telt bijna 96.000 inwoners, verdeeld over 8 steden: Maó, Ciutadella, Alaior, Es Castell, Es Mercadal, Ferreries, Sant Lluis en Es Migjorn Gran. De bevolkingsdichtheid bedraagt 136 inwoners/km².

Om het eiland te verkennen is een huurauto bijna onmisbaar. Recent wordt het openbaar vervoer wel gestimuleerd, maar om de uithoeken van het eiland te bezoeken blijft dit moeilijk en tijdrovend.

Start uw bezoek best in Maó met het Museu de Menorca  (tip: gratis op zondag) (www.museudemenorca.com). Op twee verdiepingen in het prachtig vernieuwde museum krijgt men een volledig overzicht van het eiland in al zijn facetten (met een klein deel gewijd aan toerisme).

Een must voor wandelliefhebbers is de in het jaar 2000 voltooide 184 km lange Camí de Cavalls (GR-223), die helemaal rond de kust van het eiland loopt. De meeste delen ervan hebben een matige moeilijkheidsgraad. Andere vormen van actief toerisme zijn paardrijden, duiken, watersporten en biking.

Panorama in de richting van Fornells vanaf de Monte Toro, hoogste top van Menorca

Geografie

Menorca is redelijk vlak met centraal de top Monte Toro, met 357m het hoogste punt van het eiland. Hier geniet men van een adembenemend panoramisch 360° zicht en men kan er ook de kloosterkerk bezoeken. De twee officiële talen op Menorca zijn het Catalaans en het Spaans. De meesten spreken ook Engels, en in mindere mate Frans en Duits.

Nabij de hoofdstad ligt de internationale luchthaven met vooral chartervluchten in het toeristisch seizoen, dat loopt van begin mei tot half november. Met de ferryboot kan men het Spaanse vasteland bereiken: Barcelona (in 9u) en Valencia (via Palma de Mallorca, in 15u). Naar Mallorca vaart men in 2u (Ciutadella naar Port d’Alcúdia) en 6u (van Maó) naar Palma.

De indrukwekkende verlaten zandsteengroeve van Pedreres de ‘s Hostal

Interessant is het bezoek aan de steengroeven van Pedreres de s’Hostal nabij Ciutadella (www.lithica.es), beheerd door het Lithica-fonds. De wandeling boven de 2 grootste (in exploitatie tot en met 1994) zandsteengroeven (nl.  labyrint en amfitheater) is indrukwekkend en biedt tal van prachtige panorama’s.  Men kan ook afdalen en een botanisch circuit volgen in de labyrinth gardens met een unieke flora. Zandsteen (van gele tot rode tinten) wordt veelvuldig gebruikt in de gebouwen van Menorca. In het stadje Ferreries bevindt zich trouwens een geologisch centrum/museum. Het groene landschap van Menorca wordt gekenmerkt door meer dan 10.000 km stenen muurtjes.

Geschiedenis

Menorca bezit een schatkamer aan prehistorische overblijfselen  (www.menorcatalayotica.info) uit de zogenaamde talayotiek-periode (1200 – 123 v.Chr) met in totaal niet minder dan 1.574 sites of dus twee  sites per km²! Op 29 januari 2013 heeft men voor een pakket van 25 prehistorische sites de kandidatuur ingediend voor de Unesco Werelderfgoed erkenning.

De necropolis van Naveta des Tudons uit de talayotiek-periode

De bekendste prehistorische sites ijn o.m. Torre d’en Games: de grootste nederzetting met 3 grote publieke gebouwen (= de talayots). Hier volgt men een uitgestippeld wandelcircuit. De bekendste necropolis is Naveta des Tudons nabij Ciutadella. Het is tevens het meest emblematische relict van de talayotiek-periode. Het stenen gebouw in de vorm van een omgekeerde boot  telt twee verdiepingen (binnenin echter niet te bezoeken) en is uniek in de wereld.  De Talati de Dalt ligt dichtbij de hoofdstad Maó.

Reeds in de Carthaagse periode was Maó bekend, de haven werd belangrijk in de Romeinse periode vanaf 123 v Chr. Toen voltrok zich ook de christianisering van het eiland. Menorca heeft ook een islam-periode gekend (tot in 1287).

De prehistorische site van Torre d’en Games

Recenter in de geschiedenis is vooral de Britse periode (1708-1802) merkwaardig: o.m. met de bouw van verdedigingstorens en één van de grootste versterkte 19de eeuwse sites ter wereld, nl. La Mola (zie verder). Tussendoor was er een Franse bezettingsperiode (1756-1763) en een Spaanse (1782-1798). In 1802 werd Menorca deel van Spanje (volgens het Verdrag van Amiens). Toerisme bestond al in zeer beperkte mate van in het begin van de 20ste eeuw, maar  kwam pas echt op gang na de opening van de luchthaven in 1969. De eerste promotie-affiche voor toerisme op Menorca dateert van 1933.

Op toeristische verkenning

Er is één hoofdweg op het eiland (de Me 1 = 53 km) die de hoofdstad Maó verbindt met de tweede belangrijkste stad Ciutadella (= de hoofdstad tijdens de periode van de musulmannen). Beide steden hebben ongeveer 30.000 inwoners.

Ecohotel Artiem

Het Ecohotel Artiem in Es Castell

Wij verbleven in het 4* Artiem Carlos III hotel in Es Castell, vlakbij de hoofdstad. Dit bijzondere hotel is volledig gericht op het concept van duurzaamheid en heeft de hoogste 5* score van ecostars. Zowel in het restaurant (vooral gebruik van lokale producten) als in de kamer (geen aparte producten meer, wel dispensers, het minimaal gebruik van (bad)handdoeken wordt gestimuleerd, lakens verversen kan alleen op aanvraag) tot het gebruik van de lift (men beveelt aan om de trap te nemen!) wordt men continu gewezen op een meer milieubewust gedrag. Het is even wennen, maar men prijst zich toch gelukkig om een persoonlijke bijdrage te leveren aan het milieu. De groep Artiem heeft 5 hotels, waarvan twee op het Spaanse vasteland (www.artiemhotels.com).

Natuur

Embleem van het Unesco Biosfeer Reservaat

Menorca is Unesco Biosfeer Reservaat sinds 8 oktober 1993 en dit omwille van zijn natuur, patrimonium en inzet voor duurzaamheid (www.biosferamenorca.org). De hagedis is een symbool voor het eiland. Deze endemische reptielen komen vooral voor op het eilandje Illa de l’Aire.

Het Natuurpark S’Albufera des Grau (opgericht in 1995 en uitgebreid tot 5.007 ha in 2003)(www.balearsnatura.com) is een absolute aanrader: je kunt met de auto tot op de parking in de richting van het schiereilandje met de vuurtoren (°1922) Cap de Favàritx, en vandaar nog 2 km wandelen tot het eindpunt. Geniet er van de prachtige panoramische zichten, het maanachtige landschap en de typische garrigue vegetatie.

In het Natuurpark is er ook een bezoekerscentrum (met een weinig persvriendelijk onthaal … zeer in tegenstelling tot de vriendelijke bevolking op Menorca) met een kleine tentoonstelling over fauna (o.m. talrijke vogelsoorten) en flora. Rij vervolgens naar het idyllische vissersdorpje Grau, dat intussen ook in trek is als badplaats. Tal van uitgestippelde wandelingen doorkruisen het Natuurpark. Er is ook een marien parkgedeelte.

De idyllische stranden

De oudste en de belangrijkste badplaats Cala Galdana

De kustlijn van Menorca bedraagt 216 km en telt meer dan 125 stranden… waarvan 100 geselecteerd en beschreven in de aanbevolen reisgids Menorca Biosphere Reserve. Meestal betreft het kreken (calas) met kleine zandstroken. Veelal zijn het onbezoedelde stranden en badplaatsen met geen of zeer weinig hoogbouw, met als enige uitzondering de oudste en de belangrijkste badplaats Cala Galdana (ontwikkeld vanaf begin jaren ’70). Hier bevindt zich het bekende en totaal vernieuwde  5* hotel Melia Cala Galdana. Menorca heeft 4 hotels in de hoogste 5*-klasse. Cala en Porter en Punta Prima (in het uiterste zuidoosten) zijn ook belangrijke badplaatsen, maar nergens kan Menorca vergeleken worden met de (soms schuwlelijke) massatoeristische badplaatsen op Mallorca (denk maar aan Calvia of El Arenal) … gelukkig maar!

Tot de mooiste stranden behoren Cala del Pilar aan de noordkust en Platges de Binigaus, Cala Escorxada en Cala en Turgueta aan de zuidkust.

Het unieke “Poblado de pescadores”

Het plaatsje Binibeca Vell heeft een zeer aantrekkelijke urbanisatie “Poblado de pescadores”, ontworpen in 1964 door architect Antoni Sintes, in de vorm van een wit visserdorpje. Vlakbij ligt het bekende Franse Pierre & Vacances Binebeca resort.

De hoofdstad Maó (Mahon in het Spaans)

De hoofdstad van het eiland heeft een lange geschiedenis en zou teruggaan tot de Carthaagse periode. Het is dé shoppingplaats van het eiland met veel leuke boetieks, schoenwinkels en winkels met artisanale producten. Loop even binnen in de centrale overdekte markt  (= Mercat de proximitat Sa Plaça) en de vlakbij gelegen smakelijke vismarkt Sa Peixateria.

De vismarkt Sa Peixateria in Maó

Het Theatre Principal (°1829) is het oudste operahuis van Spanje. Het centrum is zeer aantrekkelijk en heeft een mediterrane sfeer. De lange havenpromenade (Moll de Ponent en Llevant) zijn via twee panoramische liften te bereiken. Maó is ook een aanlegplaats voor grote cruiseschepen. De natuurlijke haven strekt zich uit over niet minder dan zes km.

Aan de ingang bij de Middellandse Zee ligt het fortencomplex La Mola, beter bekend als het Isabel III fort, gebouwd vanaf 1847. De Britse invloed (ten gevolge van de Britse overheersing in de 19de eeuw) is in Maó nog duidelijk aanwezig: vooral in de gebouwen zoals het stadhuis, het Governor’s Palace, en de huizen met gesloten veranda’s op de eerste verdieping. En natuurlijk kan men niet naast het overwicht van de Britse toeristen kijken. In het centrum  kan men twee bezienswaardige kerken bezoeken: de Santa Maria en de El Carme.

Andere steden

De kathedraal van Ciutadella

Ciutadella is ongetwijfeld de mooiste en meest toeristische stad (gelegen aan de westkust) met de enige kathedraal (sedert 1795) van het eiland: deze is gothisch en werd voltooid in 1362; de volledige rescentste restauratie werd voltooid in 2005. Het bezoek is betalend en omvat ook de sacristie, de rijke schatkamer en het (elders in het centrum gelegen) Klooster van San Augustin.

De stad is bekend om haar folklore en vooral de feesten van Sant Joan op 23-25 juni met de beroemde paardenoptochten en -tornooien.

De witte stad Alaior (3de stad, 9.000 inwoners) is bekend voor de schoenindustrie en de kaasproductie.

Het sfeervolle haventje van Es Castell

Es Castell  (7.500 inwoners) werd opgericht als (militaire) nederzetting in 1771 met een kenmerkend volledig rechtlijnig stratenpatroon, en werd oorspronkelijk Georgetown genoemd. Er zijn veel forten in de buurt (zoals Fort Marlborough en Castell de Sant Felip). Flaneer in het typische vissershaventje en ga eten in het recente (en zeer betaalbare) toprestaurant Sa Punta.

Het witte stadje Ferreries met de in de omgeving (overroepen) Hort de Sant Patrici  met tuin, boutique hotel, kaasmakerij en kaas/wijn proeverij.

“Made in Menorca”

De shop van het “Centre Artesanal de Menorca”

In het stadje Es Mercadal (5.000 inwoners) kun je het “Centre Artesanal de Menorca” (www.artesaniademenorca.com) bezoeken, opgericht (°2005) als eerste ambachtscentrum van de Balearen in een voormalig militair gebouw uit 1904. Op de eerste verdieping krijgt men een overzicht van de verschillende ambachten en artisanale producten zoals leder (lederindustrie – vooral schoenen –  op het eiland sinds de 19de eeuw), juwelen (sinds de 18de eeuw), keramiek, bouwmateriaal, hout, gastronomie (vooral de kaas) …  op het gelijkvloers bevindt zich een leuke shop.

Gastronomie

Proef zeker de beroemde “Caldereta de Langosta”, een soort Menorcaanse versie van de bouillabaisse. Het vissersdorp en badplaats Fornells (ca. 1.000 inwoners) is er voor bekend. De authentieke versie kan men proeven in de gelabelde restaurants, maar het gerecht is wel duur (tot 90 euro voor twee personen) … maar overheerlijk.

De topspecialiteit van Menorca: de “Caldereta de Langosta”

Menorca werd op 15 januari 2022 trouwens geselecteerd als “European Region of Gastronomy”, samen met Slovenië en de regio’s Coimbra (Portugal), Kuopio (Finland), Sibiu (Roemenië), Midden-Griekenland, West-Galway (Ierland), Midden-Brabant (NL), Aarhus (DK), Catalonië (E) en de Minho (P). Menorca heeft bij deze erkenning een 200-tal aangesloten producenten in 20 verschillende categorieën.

Het meest beroemde gastronomisch product is natuurlijk de mayonnaise (Mahonesa), die hier in 1756 – tijdens de Franse periode – voor het eerst werd gemaakt. Lokale producten zijn de Mahon-Menorca kaas, melk, worst, honing, wijn, gin (daterend uit de Britse periode), patisserie en koekjes, … en vooral de (wereld)bekende schoenen en sandalen, de zogenaamde avarca de Menorca met merken zoals Castell en Mibo Het duurste ledermerk is Pons Quintana (°1953, productie in Alaior). Ook modieuze vrijetijdskleding (zoals Pou Nou sinds 1986) is origineel en redelijk goedkoop.

Reisgidsen:

In de reeks “Guide Vert Week&Go” met titel“Majorque & Minorque” = 2020, 144 blz., met uitneembaar plan met de belangrijkste bezienswaardigheden erop aangeduid (maar dit is onvoldoende als wegenkaart indien men een huurauto heeft!)

De meest volledige gids is de Duitse “Menorca. Die “andere” Balearinsel” in de reeks Reise Know-How = 2022, 270 blz, met interessante uitneembare kaart.

Een aanrader is ook de lokale uitgave “Menorca. Biosphere Reserve” in verschillende talen = 346 blz, weliswaar uit 2016, met zeer gedetailleerde uitneembare kaart. In deze gids nog meer aandacht voor natuur en stranden.

 

Info: www.menorca.es

Perscontact: Dienst voor Toerisme Menorca = promocio@menorca.es

Tekst en foto’s: Patrick De Groote