19 okt Ontdek Europa’s recent opgekomen toeristische bestemming: ALBANIË (Deel 2)
ANDERE TOERISTISCHE STEDEN
Durrës: genieten aan het strand
Durrës is de belangrijkste havenstad: zowel voor handel als passagiers. Ook is er petrochemie. Van oudsher is Durrës een belangrijke badplaats (met o.m. het 5* Adriatik Hotel dat al in 1957 werd opgericht en in 2018 volledig werd gerenoveerd), vooral voor de inwoners van de nabijgelegen hoofdstad. In de buurt van Durrës liggen de grote badplaatsen Golem (reeds bekend bij de touroperators zoals TUI … en dus massatoerisme), het meer rustige Querret en Kavajak met tal van nieuwe hotels en toeristische verblijven. De belangrijkste historische bezienswaardigheden zijn het Romeins amfitheater (2de eeuw n.chr) dat pas in 1966 werd ontdekt, de Venetiaanse toren en de Byzantijnse/Venetiaanse omwalling. De villa van koning Zog I in Italiaanse stijl (1927) ligt op de heuvel Konak op de site van het voormalige Turkse gouvernementsgebouw. Het bekende Archeologisch Museum (°13 april 2002) is na de grote schade bij de aardbeving van 26 november 2019 (met 6,4 op de schaal van Richter de zwaarste in 40 jaar) nog steeds in heropbouw. Nu met veel strengere bouwvoorschriften: vroeger was er zeer veel corruptie in de bouw … en waren de materialen niet zo stevig. Er was toen veel schade in de regio. Albanië is trouwens zeer aardbeving gevoelig in een tektonisch rusteloos gebied.
Skhodër: het Rozafa-fort
Skhodër: de topattractie is het Rozafa fort, gelegen op 136m hoogte en omringd door muren… wauw, wat een schitterend uitzicht op de stad en het gelijknamige meer. Neem gemakkelijkheidshalve best het pendelbusje naar boven en terug … en pas in het fort op voor de gladde bestrating! Verder in het centrum: de indrukwekkende St.Stefaan kathedraal (die in 1967 werd omgevormd tot sporthal en pas in maart 1991 kon opnieuw de eerste mis plaatsvinden), een grote moskee en het bekende Nationaal Fotomuseum (°1970). Interessant is een bezoek aan de Venetiaanse Maskerfabriek (Venice Art Mask Factory): hier is alles handmade (vooral door vrouwen) en wordt een groot deel van de maskers voor Venetië gemaakt op basis van papier-maché (= papier met lijm). Elk masker is uniek en het goedkoopste kost 30 euro.
Ruiterstandbeeld van Skanderbeg (Krujë)
Krujë: de oude hoofdstad van Skanderbeg (zie boven) met een middeleeuwse site en burcht (gebouwd vanaf de 5de e.n.Chr.). Hier is de topper het Nationaal Museum Skanderbeg (°1 november 1982, naar een ontwerp van de dochter Pranvera van dictator Enver Hoxha) in het Kasteel van Krujë. In 8 zalen ziet men alles en nog wat in verband met de nationale held van Albanië die de Ottomanen kon verslaan bij 3 veldslagen (1450, 1466 en 1467). Indrukwekkend is de muurschildering uit 1982 met afmetingen 1.780 x 500 cm. Vanaf 1478 was er toch het begin van de Ottomaanse periode waarbij de bevolking (oorspronkelijk christenen) bekeerd werd tot de islam (zoals elders in de Balkan). Geniet van een prachtig uitzicht. Je geraakt bij het museum via de Oude (Ottomaanse) Bazaar uit de 16de eeuw (met vooral souvenirs) … en pas op voor de gladde kasseien.
Fier is een moderne stad volop in ontwikkeling. In de buurt bevindt zich de Illyrische-Griekse-Romeinse archeologische site van Apollonia met tempels en amfitheater.
Vlorë: de nieuwe zeepromenade
Vlorë: na Durrës de belangrijkste havenstad. En cultureel-historisch belangrijk: de oude moskee en twee monumenten voor de onafhankelijkheid en de nationale vlag d.d. 28 november 1912 (zie hierboven bij historiek). Steeds meer toerisme: momenteel de nr.1 badplaats van het land en tal van toeristische projecten (zoals de exclusieve marina Vlorë voor de superrijken … die waarschijnlijk in de toekomst de huidige marina’s van het – intussen zeer dure – Kroatië zullen verlaten). Ook hier weer Italiaanse invloeden … vooral op de hoofdboulevard (dé mooiste winkelstraat van Albanië) met tal van chique winkels en Italiaanse restaurants… maar wel met dito dure prijzen. Vlorë heeft ook een nieuwe zeepromenade. In de buurt bezoeken wij via een houten loopbrug het eilandje bij de landtong Zvërnec met het 14de eeuwse Santa Mariaklooster.
NATIONALE PARKEN
Nationaal Park Divjakë Karavasta: uitkijkpost op de lagune
Albanië telt vanaf 1966 niet minder dan 15 nationale parken, zoals Thethi in de Alpen van Noord-Albanië. Wij bezochten bij de kust het Divjakë Karavasta Nationaal Park (sedert 2007) dat een echt vogelparadijs is: met zo’n 200 vogelsoorten. Het is tevens de broedplaats voor de kroeskop-pelikanen (die uit Noord-Macedonië komen) in de periode januari-juni. Er is sinds 2018 een bezoekerscentrum en vlakbij een 32m hoge uitkijktoren met schitterend 360° zicht op de lagune, die de grootste is van Albanië. Via een aangenaam wandelpad komen wij bij een eindpunt in de lagune, met opnieuw een uitkijkpost en een huisje omringd door Ottomaanse visfuiken (in het verbindingsstuk tussen meer en zee) die nog steeds in gebruik zijn. We zien in de verte ook talrijke roze flamingo’s. Terug in de bus vertelt Lence ons dat wij eigenlijk moesten oppassen tijdens onze wandeling naar de lagune: er zouden ook adders in het struikgewas leven…
Een tweede NP dat wij bezochten was Butrint (zie verder) helemaal in het zuiden: dit was weliswaar in mei 2022 bij een ééndagsexcursie vanuit het Griekse eiland Korfoe/Kerkyra. De overtocht duurt ca. 1u25’ (heen) en 1u10’ terug.
UNESCO WERELDERFGOED
Butrint: dit Nationaal Park en archeologische site (18 km ten zuiden van de badplaats Saranda) werd in 1999 op de Unesco-lijst geplaatst. Het is de drukst bezochte culturele site van Albanië. Oorspronkelijk bewoond door de Illyriërs, later kwamen de Grieken, de Romeinen (vanaf 228 v.Chr.), de Byzantijnen en de Venetianen. De archeologische opgravingen door Italianen vonden plaats in de periode 1928-1939. Een onmisbaar bezoek (best met een gids) aan het Romeinse theater, het forum, het heiligdom van Asklepios, de Leeuwenpoort, het Venetiaanse kasteel. Kortom : een indrukwekkende site!
Berat: de iconostase van de OLV-Kerk
Berat = in Ottomaanse stijl, stad van de duizend ramen en warmste plaats van Albanië. Is nooit door Skanderbeg bevrijd geweest van de Ottomanen omwille van de strategische ligging. Blikvanger is de onbewoonde citadel of Kalaja (oudste delen gaan terug tot de 6de eeuw) met een perimeter van 1.440 m, met 24 torens en 2 ingangen. Boven op de citadel heeft men adembenemende zichten op de vallei van de Osum (met enkele bruggen: de stenen (Italiaanse) Gorica-brug uit 1922 – oorspronkelijk uit 1176) … en de drie wijken van de stad (die oorspronkelijk Belgrat noemde of de witte stad). Sinds 2018 Unesco Werelderfgoed: dit gaf een enorme boost aan renovaties en het toerisme. Op de citadel ligt in de OLV-kerk uit 1797 (met een door goud bedekte iconostase uit 1807: hier mag men de achterkant bezoeken… want het is geen kerk meer, maar een museum) het Nationaal Onufri-Museum uit 1986. Onufri is de 16de eeuwse bekendste – religieuze – schilder, van iconen en fresco’s en uitvinder van de kleur Onufri rood. Zijn werk is ook tentoongesteld in het Nationaal Historisch Museum in Tirana.
Gjirokastra = historisch centrum in Ottomaanse stijl. Het wordt bijgenaamd de stad van de trappen en ligt in Zuid-Albanië. Sinds 2008 op de Unesco-lijst.
Ook de regio van het Meer van Ohrid is opgenomen bij Unesco in 2019. Verder nog het immaterieel erfgoed: Iso polyfonie (van mannen en vrouwen van Labëria) en de traditionele klederdracht Xhubleta (in 2022).
PRAKTISCHE TIPS
Om Albanië binnen te geraken volstaat een EU-identiteitskaart.
De Albanese munteenheid is de lek. 100 lek = 1 euro. De wisselkoers is overal dezelfde (dus ook op de luchthaven). Maar men kan vrijwel overal in de toeristische centra met euro betalen.
Men spreekt Albanees, veelal ook Italiaans en in mindere mate Grieks.
Tijdszone = GMT +1 zomer / +2 winter (zelfde tijd als in B/NL)
De beruchte bloedwraak (vooral in Noord-Albanië) en de reputatie van maffialand heeft geen invloed op de toeristen: dit is een interne criminele aangelegenheid!
Recent toerisme-infokantoor in Skhodër … maar zonder infobrochures!
Autoverkeer: we zien opmerkelijk veel Mercedes … vooral tweedehands (en meestal afkomstig uit Duitsland). Dit automerk was indertijd hét statussymbool omdat dictator Hoxha steeds het allernieuwste Mercedesmodel had. Overal aanwezig is de (meestal niet geautomatiseerde) auto carwash (=”Lavazh”). Het hoofdwegennet (1.200 km) is goed in orde, maar de rest (zo’n 17.000 km) veel minder! Langs de hoofdwegen zijn er zeer veel recente benzinestations met restaurant en hotel. Persoonlijk zou ik niet met eigen auto naar Albanië reizen want het rijgedrag van de Albanezen is echt roekeloos! Ook een huurauto zou ik niet direct aanbevelen want de dekking van de verzekering is ook niet altijd duidelijk. Maar de toekomst zal hopelijk beterschap brengen. Er zijn nog spoorwegen maar deze zijn alleen in gebruik voor goederen. Dus is georganiseerd reizen met de bus aanbevolen.
Overal is er vuiligheid/afval … men gooit alles zomaar weg waar men kan! In de promotiefolder “Smile Albania” (om het toerisme te bevorderen) staat achteraan vermeld hoe lang het duurt vooraleer afval vergaat (of decompositie) … een plastic of aluminium blikje respectievelijk 50 en 200 à 250 jaar! Heel triestig dat ook de jongeren hun attitude (nog steeds) niet veranderen!
Wij hebben enkele toerisme-infokantoren gezien … ofwel waren deze gesloten, ofwel konden we geen enkele folder verkrijgen en verwees men naar een QR-code! Het onthaal kan duidelijk veel beter.
Het toprestaurant van Mrizi i Zanave nabij Lezhë
De gastronomie is een mix van Turkse, Griekse en Italiaanse keuken. Overal pasta en pizza… maar geen MacDonalds! Typisch Albanees gerecht is de byrek (een kruimelig filodeeg met allerlei vullingen). De wijnbouw groeit sterk: er zijn lekkere wijnen (wit, rood, rosé en heerlijke schuimwijn) vooral in Centraal en Noord-Albanië. Zoals in de buurt van Lezhë (domein Kallmet) en Durrës (wij bezochten het huis Herta). Ook traditionele olijfteelt.
Wij bezochten agrotoerisme bij Mrizi i Zanave nabij Lezhë: volgens de Britse gastronoom en recensent Rick Stein de beste topkeuken voor slow food in de Balkan. Heerlijke wijn en de desserts zijn verrukkelijk! 8 dorpen in de omgeving leveren de basisproducten. Op de hoeve worden geitenkaas, ham, confituren en wijnen geproduceerd. Let wel op: intussen wordt het grote restaurant wel overspoeld door busladingen toeristen!
Aanbevolen Nederlandstalige reisgids: Dominicus, 2023, 270 blz.
Website: www.intoalbania.com
Tekst en foto’s © Patrick De Groote
Organisatie: De Blauwe Vogel (Sint-Truiden) = met dank voor de medewerking bij het tot stand komen van deze reportage. www.deblauwevogel.be.
Contactpersoon: Trudo Carlier = trudo@deblauwevogel.be
NB/ Er bestaat (nog) geen volwaardige Nationale Dienst voor Toerisme in de Benelux! Wel wordt die taak overgenomen door het bij de Grote Markt in Brussel gelegen “Maison Culturelle Belgo-Albanaise” (opgericht einde 2022). Contact: Directeur mevr. Ledja Canaj = maisonculturellebe.al@gmail.com