11 jun Tielt
“OORLOG EN VREDE” IN DE WEST-VLAAMSE STAD TIELT
Ten stadhuize …
Burgemeester mevr. Els De Rammelaere ontvangt op zaterdag 11 juni 2016 de BFTP-groep in de inkomhall van het neo-classicistische Stadhuis (uit 1873-4) op de Markt in Tielt. In haar korte inleiding wijst zij op de gunstige geografische ligging tussen Gent, Brugge en Kortrijk. Tielt is een kleine cultuurhistorische stad (6.850 ha en ongeveer 20.000 inwoners), gesticht in de eerste helft van de 9de eeuw, en verkreeg stadsrechten omstreeks 1245. De linnen- en vlasnijverheid was belangrijk. De in 1985-6 gerestaureerde hallentoren op de Markt is de blikvanger en behoort bij de groep belforten van het Unesco Werelderfgoed. Het stadje kwam in 2014 bij de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog opnieuw in de belangstelling, want hier was het Duitse strategische hoofdkwartier (cfr infra) gevestigd. In 2015 werd het evenement “Woordfront” georganiseerd naar aanleiding van het feit dat hier de Duitse beslissing werd genomen voor de eerste chemische oorlogsvoering in de wereld, namelijk de gasaanvallen. Toeristisch gezien is Tielt niet zo bekend, maar het nieuwe fiets- en wandelroute-netwerk in het zogenaamde Brugse Ommeland geven potentiële mogelijkheden. Jaarlijks organiseert Tielt de evenementen “Tielt Zomert” en “Tielt Wintert”, alsook de internationaal bekende Tieltse Europafeesten (begin juli).
Stadswandeling
Vervolgens neemt de zeer goede stadsgids mevr. Bérénice Vanrentergem ons mee voor een stadswandeling. Uiteraard start zij aan het belfort (oorspronkelijk uit de 13de e), dat nog overblijft als onderdeel van het indertijd veel grotere schepenhuis. In de elegante en speciale campanile-achtige houten toren bevindt zich de Du Mery-beiaard met 35 klokken (totaal ca. 800 kg) in zijn (unieke) oorspronkelijke staat (uit 1773). In het gebouw op de eerste verdieping ontdekken wij het “Koppenmuseum” (dat eigenlijk geen museum is, maar een verzameling van beroemde koppen n.a.v. de in het verleden georganiseerde Europastoeten (die nu niet meer worden georganiseerd wegens te duur). Het zijn vooral Europese politici en wereldleiders die een rol gespeeld hebben in de Europese eenmaking. Tielt heeft zich trouwens in 1958 (als bijdrage voor het Expojaar!) zelf uitgeroepen als Europastad.
Voor het belfort staat het beeld van Olivier de Duivel (= Olivier De Neckere, geboren in Tielt 1439), alias Le Dain, de geslepen rechterhand van de Franse koning Lodewijk XI. Hij stierf aan de galg in Parijs (1485). Het beeld van Jef Claerhout dateert uit 1984 en is een symbool voor de stad.
Achter het Stadhuis ligt het zogenaamde “Stadsdomein” met een concentratie aan dienstverlenende functies met o.m. de Stadsbibliotheek, de Stedelijke Academie en het Conservatorium, de Europahal (voor evenementen), en de Dienst voor Toerisme (die ons jammer genoeg geen documentatiemap over Tielt ter beschikking stelde …).
Wij wandelen langs het “Gasmonument”, ter herdenking van de Duitse beslissing op 22 april 1915 om de gasaanvallen (de eerste waren in Steenstrate in de Westhoek). De jood Fritz Haber was de uitvinder van ammoniak (belangrijk voor kunstmeststoffen), en i.s.m. Bayer werd het nevenproduct chloorgas ontwikkeld. Later heeft Haber ook het beruchte zyclon B uitgevonden … uiteraard wist Haber toen niet dat hij met zijn ontdekking zijn eigen volk zou uitroeien! De gasaanvallen hebben uiteindelijk slechts 3% van het totaal aantal doden vertegenwoordigd, maar vormden wel het begin van de chemische oorlogsvoering (die nu nog steeds bestaat).
De Tweede Wereldoorlog ligt al op de loer, want in de verte zien we een Amerikaanse Sherman-tank (geproduceerd door Chrysler in Detroit) die de Poolse bevrijders van Tielt (op 8 september 1944) hebben gebruikt. De Poolse pantserdivisie stond o.l.v. Generaal Stanislas Maczek. De acht Poolse gesneuvelden liggen op het kerkhof in Tielt. Polen was al in oorlog sinds 1 september 1939, en tal van gevluchte Poolse militairen hebben daarna gevochten in Noord-Frankrijk (in 1940), daar alweer gevlucht (over Het Kanaal) en tenslotte gehergroepeerd in Schotland… waar vanaf 1942 zowat 16.000 Poolse soldaten aanwezig waren, die uiteindelijk met de geallieerden konden deelnemen aan de bevrijding van Europa.
De Sint-Pieterskerk (oorspronkelijk een romaanse kruiskerk vanaf 1105 gebouwd) ligt op het hoogste punt van Tielt (45 m boven de zeespiegel). Jammer genoeg kunnen we de kerk niet van binnen bezoeken?
Tielt is een belangrijke (vooral katholieke) scholenstad. Op de bedrijventerreinen is er nog altijd wat textielindustrie, maar het meest bekend is toch wel de Uitgeverij Lannoo (die trouwens de belangrijkste uitgever is van reisgidsen in ons land!). In 1909 startte Lannoo als drukkerij, en haar eerste uitgave was: “Het Kookboek van moeder”.
Onze stadswandeling (zonder regen en aangename temperatuur) eindigt bij het Stadspark en Huis Mulle de Terschueren (uit 1824) dat nu vergaderzalen herbergt en de Trouwzaal. In het bijbehorende Koetshuis is de “Belevingsruimte “Thielt” in WOI” en het “Bezoekerscentrum van Tielt en het Brugse Ommeland” (sinds juli 2006) gehuisvest. Op de kaart zien we dat het Fietsnetwerk Brugs Ommeland 930 km fietsplezier promoot.
“Belevingsruimte “Thielt” in WOI”
Interessant en educatief! We leren dat bij de Duitse inval op 14 oktober 1914 de Duitsers hier in Tielt hun strategisch hoofdkwartier vestigden, meer bepaald van het 4de Duitse leger (er waren in totaal 9 Duitse legers aan het westelijk front). Dit was een logische keuze, want Roeselare lag te dichtbij het front (van de Westhoek) en Gent te veraf. Vele rijke families uit Tielt zijn dan ook gevlucht ( vooral naar Zuid-Engeland, vooral naar Folkestone) … en hun chique huizen konden ingepalmd worden door de Duitsers. De opperbevelhebber Hertog Albrecht von Württemberg werd zelfs met “Koninklijke hoogheid” aangesproken … want hij was de schoonbroer van de in Sarajevo vermoorde aartshertog Franz-Ferdinand(hetgeen de aanleiding vormde voor de Eerste Wereldoorlog). Het hoofdkwartier Tielt was verspreid over zo’n 40 locaties. De stad werd volledig omheind door prikkeldraad en de resterende lokale bevolking kreeg het nog erger te verduren dan elders. Van de 12.000 bewoners tijdens WOI waren er de helft Duitsers! Tielt werd aldus de hoofdstad van het Etappegebied (= het bezette België ten westen van de Schelde) en gebruikte er moderne communicatiemiddelen zoals telefonie, telegrafie en radio.
http://www.tielt.be/product/45/belevingsruimte-tielt-in-wo-i
Auteur: Patrick De Groote