26 nov ‘Uitbundig Verleden, de Bourgondiërs door Romantische ogen’ – Museum Hof van Busleyden.
Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Uitbundig Verleden, de Bourgondiërs door Romantische ogen’ hebben we een gesprek met Bart Stroobants, de conservator. Het is iets van alle tijden om terug te grijpen naar het verleden. Net als vandaag was geschiedenis ook in de negentiende eeuw populair. Het is de eeuw waarin verschillende nieuwe naties ontstaan en andere zich sterker gaan profileren op het internationale toneel. Tijdens de Romantiek groeit een hernieuwde belangstelling voor de Bourgondische hertogen, van Filips de Stoute tot keizer Karel. Zo treden de vijftiende-en zestiende-eeuwse Bourgondische vorsten in verschillende Europese landen opnieuw op de voorgrond. Als de aartsvaders van de Lage Landen verschijnen ze op schilderijen, in de literatuur en beeldhouwkunst. Maar het beeld van de vorsten verschilt sterk van land tot land. Wat vertellen ze ons over de negentiende-eeuwse visie op het verleden? En over de manier waarop wij vandaag omgaan met onze geschiedenis? In ‘Uitbundig Verleden, de Bourgondiërs door Romantische ogen’ kijk je vanuit een 21e-eeuwse context, met een kritische blik en een veranderend perspectief naar het verleden maar dan door de ogen van de 19e -eeuwse kunstenaar. De ondergrondse exporuimte van Museum Hof van Busleyden doet aan als een negentiende-eeuws monumentaal museum en toont met een zeventigtal werken het verlangen naar de grootsheid van weleer. “Met een bestseller zoals ‘De Bourgondiërs’ van Bart Van Loo en films is deze geschiedenis vandaag aan een sterke revival bezig. Ook in de negentiende eeuw was deze periode populair”, vertelt de curator.
Over het tot stand komen van de tentoonstelling
De hertogin van Bourgondie (Isabelle van Portugal) gearresteerd aan de poorten van Brugge © Musée des Beaux-Arts de Dijon / Francois Jay
Museum Hof van Busleyden presenteert samen met het Monastère royal de Brou in Frankrijk de tentoonstelling. Aanvankelijk was het bedoeling, van de Monastère royal de Brou, om een Europees verhaal te brengen over Margaretha van Oostenrijk. Bart Stroobants merkte op dat er weinig schilderijen zijn waarop zij is afgebeeld. Dan wilden ze het uitbreiden tot de vader en de grootvader waarop Bart Stroobants het wou uitbreiden tot de ganse periode van de Bourgondiërs. Zij vonden Keizer Karel geen goed idee. In Frankrijk kent men de geschiedenis van de Bourgondiërs niet. Het waren immers de vijanden. Daarentegen zijn ze in België de helden, de aartsvaders van ons land. Ook in West-Europa vind je ze terug in de geschiedenis van vele landen. Op die manier zijn we gekomen tot een Europees verhaal waarbij we de bezoeker willen laten ontdekken hoe diezelfde geschiedenis, diezelfde gebeurtenissen op een andere manier worden bekeken en waarom die visie zo anders is. Er zijn bruiklenen uit onder meer het Rijksmuseum In Amsterdam, KMSKA, Amsterdam Museum, Musée des Beaux-Arts Dijon, Musée des Beaux-Arts Bordeaux, Musée d’Orsay en Petit Palais Paris, het Prado Madrid, … “Voor de scenografie is heel wat materiaal van de vorige tentoonstelling hergebruikt. Daar is toch een paar ton hout voor nodig, maar nu moesten we maar vijf nieuwe platen gebruiken. Alles op de container gooien, is in deze tijd niet meer te verantwoorden”, vertelt curator Bart Stroobants.
De tentoonstelling
0ntmoeting van Maximiliaan van Oostenrijk en Maria van Bourgondië in Gent in 1477 © Neue Galerie Graz Universalmuseum Joanneum
Alle geschiedkundigen hebben gewerkt met dezelfde bronnen maar iedereen heeft er zijn accent in gelegd zijn visie. Men kijkt anders naar het verleden. Dit wordt in de tentoonstelling getoond in de schilderijen. De blik is wezenlijk anders in Frankrijk, België, Duitsland, Spanje, … ‘Er is heel hard ingezet op beleving, we willen de bezoeker van vandaag meenemen naar de tijd waarin de schilderijen zijn gemaakt’ vertelt Bart Stroobants.
Als je via de trappenhal naar de ondergrondse museumruimte wandelt en door de grote glaspartij een blik naar binnen werpt, maak de setting indruk. Je denkt meteen aan een Museum voor Schone Kunsten. “Dat is precies het effect dat we wilden bereiken”, zegt Stroobants. Het enthousiasme over deze tentoonstelling spreekt uit het decor, een ‘museum’ vol uitbundige en monumentale schilderijen.
Nieuwe staatshoofden identificeerden zich wat graag met hun Bourgondische voorgangers. Zo ook ons koningshuis. Getuige daarvan is een werk dat baron Henri Leys in 1862 maakte van Het eerste kapittel van het Gulden Vlies. Het komt recht uit de koninklijke verzameling. Tot vandaag hangt het schilderij op een prominente plek in het koninklijk paleis. Iedereen die officieel op staatsbezoekt komt, staat er oog in oog mee. Dat was ook de reden waarom het koningshuis het kunstwerk eerst niet in bruikleen wilde geven, maar we hebben het toch kunnen overtuigen”, legt Bart Stroobants uit.
Opvallend is ook hoe sterk het beeld dat wij van Bourgondische vorsten krijgen, kan verschillen per land. ‘Een goed voorbeeld is een schilderij van Keizer Karel die zijn Franse collega Frans I bezoekt tijdens zijn gevangenschap. Op het Spaanse schilderij wordt Frans I verzwakt en tenger afgebeeld. Terwijl hij op een Frans schilderij een stevige uit de kluiten gewassen figuur lijkt te zijn.’, zegt de conservator.
Zo zijn er meerdere schilderijen die deze verschillende visies illustreren.
Bezoek aan tentoonstelling
Keizer Karel bij de Eerste Steenlegging van de uitbreiding van de Antwerpse Kathedraal in 1521 © Werner Wieland Verzameling
In het hof van Busleyden kun je de tentoonstelling bezoeken tot en met 27 februari 2022. Daarna verhuist ongeveer de helft van de werken naar het Monastère royal de Brou. Heel wat andere werken zullen de collectie aanvullen. De tentoonstelling in Brou (Bourg-en-Bresse) grijpt plaats van 26 maart tot 26 juni 2022. Sommige musea willen hun werken niet te lang missen vandaar dat er bepaalde werken enkel in Mechelen en andere enkel in Brou zullen worden tentoongesteld.
Duik mee in de tentoonstelling met een allesbehalve-alledaagse-audiogids. De levendige gesprekken tussen een kunstkenner, een verkoper en een kunstenaar geven je een blik achter de schermen van de organisatie van een typisch negentiende-eeuws salon vol kunst. Dwaal mee door de monumentale ruimtes gevuld met grote schilderijen en smakelijke anekdotes, aan jou verteld met een ironische knipoog naar vandaag. Geschreven en geproduceerd door Het Geluidshuis, met de stemmen van Robbie Cleiren, David Dermez en Marjan Deschutter
Info: Museum Hof van Busleyden www.hofvanbusleyden.be
Perscontact: Lente De Vil: lente.devil@mechelen.be
Verslag & Foto’s : Marc Declercq
Foto header: Conservator Bart Stroobants bij Jeanne d’Arc gevangen genomen in Compiègne © Musée des Beaux-Arts Orleans