06 apr ABBY: Speels en eigenzinnig
Zopas opende op de site van de Groeningeabdij in Kortrijk het nieuwe museum voor beeldende kunst ABBY. Het oude Cisterciënzerklooster werd gerenoveerd en uitgebreid tot een gewaagd en gelaagd concept. ABBY vormt een belangrijk hoofdstuk in de kandidatuurstelling van Kortrijk als Culturele Hoofstad van Europa in 2030.
Architectuur oud-nieuw
De Kortrijkse Groeningeabdij – een uitzonderlijke erfgoedlocatie in het hart van de stad – kreeg een grondige make-over. Hiervoor stonden de toparchitecten Barozzi-Veiga, Koplamp architecten en TAB Architecten in. Zij herwerkten de abdijsite tot een tijdloze architecturale parel in de stad, die zowel het erfgoed als de kunst centraal zet. Ambitieus, zeer geslaagd en vormtechnisch voor discussie vatbaar, want dit is geen klassiek museumgebouw meer. Integendeel, het is een gelaagd geheel geworden van kamers en sferen, met ruimte voor kunst en ontmoeting. Daarbij krijgt elke kamer een eigen sfeer en functie, hetgeen zeker zorgt voor interactie met de bezoeker.
Kapel
Zo werd de 16e- eeuwse kapel van de Arme Klaren terug gebracht tot haar essentie: een hoge, open ruimte met een sacrale stilte, doorbroken door een klassieke sonate van Anny De Decker en Stella Lohaus, gevat in een video door Dennis Tyfus. Of wat dacht je van de zgn. ‘Casting Call’, de personages in een parade door Eleni Kamma?
Oud-Nieuw
De architecten herstelden buitenmuren, ramen, vloerafwerkingen en plafonds waar nodig. Andere toevoegingen van vroeger zoals mezzanine, of tussenvloeren werden dan weer afgebroken. Wel bleef de authentieke terracottavloer in het dormitorium bewaard en verwijst de lange tafel in het ABBY café naar het refectorium van destijds. In het participatief salon waar vroeger ooit de cellen waren van de zusters wordt nu een multifunctionele ruimte voorzien, met aansluitend een creatieve ruimte.
Het meest opvallend aan het nieuwe complex is het paviljoen. De enige bovengrondse uitbreiding van het museum, luidt het. Het verwijst in zijn vorm naar de schuine daken van de abdij. Tevens is het een markant stedelijk baken, opgetrokken in donkergrijze baksteen van gerecycleerd materiaal. Smal, lang en even hoog als de kapel. Het ABBY Café, ook wel de eetkamer genoemd, krijgt een rode vloer, dito wanden en royale raampartijen, die buiten naar binnen halen.
Ondergronds
ABBY Café
Het merendeel van de tentoonstellingsruimtes bevindt zich onder de grond. Twee neutrale ondergrondse zgn. ‘White Boxes’ vormen flexibele museumzalen. Hier worden uiteenlopende objecten en kunstwerken uit de vroegere collectie samen gebracht tot één nieuw geheel onder de noemer ‘F**klore’. Dat leidt tot verrassende verbanden, waarbij traditionele ambachten en verhalen via een milde ironie en speelsheid worden gecombineerd met kunst . Het publiek speelt een grote rol in de opstelling. Zo zijn er wandtapijten en zandsculpturen, maar ook installaties rond vinkenzetting en processies. Oud wordt met nieuw gecombineerd. Denk aan werk van Gustave De Smet (1925) versus Jean Brusselmans (1936) met daartussen kunst van Kristof Sandy (2023) of Pieter Jennes (2022) om enkelen te noemen. ABBY kan putten uit de eigen collectie, maar heeft ook werken in bruikleen van The Phoebius Foundation , Kunstmuseum Den Haag, KMSKA of privéverzamelaars. Daarbij kiest het museum ervoor om twee keer per jaar de collectie te wisselen.
Oud met nieuw werk
Zo komt er een kleinere experimentele opstelling in de lente en een grote expo in de herfst. Daarnaast loopt er nog een ‘tweejaarlijkse vaste’ tentoonstelling’ . Dat is momenteel de opstelling ‘Recollectie’ door Rinus Van de Velde. Hij brengt in de zgn. ‘Living’ met zijn meubilair een knipoog naar de iconische Kunstwerkstede De Coene in Kortrijk, waar meubelmakers, designers en kunstenaars samenwerkten aan bijzondere totaalinterieurs. In de vitrine ontdek je collectiestukken die door Van de Velde zijn geselecteerd uit het vroegere ‘1302’ in samenwerking met ‘De Vrienden van ABBY’. Denk aan keramiek, oude meesters, dieren- en landschapsschilderijen tot archeologische vondsten en volkskunst toe. Leuk detail: vanaf 18 uur tot 22 uur kun je hier, samen met het ABBY Café genieten van drankjes, soms is er een gevarieerd avondprogramma of anders gewoon voor een losse babbel.
Binnen en Buiten
Kris Martin
De tuin boven de ondergrondse zalen vormt een publieke ruimte in de stad, want gelegen in het Begijnhofpark. Met sculpturen, banken en doorzichten vormt hij een kamer zonder dak. In de binnentuin, met medicinale planten en kruiden staat de zelf verzonken jongeling door Georges Minne en de oplichtende neonbloem van Daan Gielis. Goed voor een moment van bezinning, zoals men er vroeger een kaarsje ging aansteken. Kris Martin verwerkt dan weer een aantal glasmozaïeken als muurkapellen in de nismuren, verwijzend naar de 7 scheppingsdagen.
Het is duidelijk ABBY is een museum waar je kunst niet enkel bekijkt, maar waar je als bezoeker interactief wordt opgenomen in het geheel van traditie en experiment.
Praktisch
Inkom: 12 euro standaardtarief, diverse kortingen. Info: www.abbykortrijk.be of tel: +32 (0)56.27 74 60 – Perscontact: Zoë Nassel – Walkie Talkie -zoe@talkie.be of bel +32(0)496.70 09 01
Tekst: Jempi Welkenhuyzen – Fotografie: Anne Marie Jacob