15 okt Be Part toont Jan Kempenaers’ Koloniale Monumenten in Kortrijk
Be Part, platform voor actuele kunst brengt tot 11 december de tentoonstelling ‘Koloniale Monumenten in België’ van Jan Kempenaers in de Paardenstallen te Kortrijk. Onder de noemer ‘Het opvallendste aan monumenten is dat je ze niet opmerkt’, toont curator Lara Verlinde 90 foto’s van Jan Kempenaers die het verschil kunnen maken in de open ruimte. Een must see.
Themabeeld
Jan Kempenaers (1968) – Heist-op-den-Berg – woont en werkt in Antwerpen. Sinds het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw fotografeert hij stedelijke en natuurlijke landschappen, architectuur en monumenten. Kempenaers studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Gent en aan de Jan Van Eyckacademie in Maastricht. Sinds 2006 is hij ook verbonden aan het KASK, School of Arts in Gent.
Uitgebreid
Wie zijn werk al langer volgt, zal zich de expo ‘Recent Ruins’ in Be Part Waregem een twaalftal jaar geleden alweer alsnog herinneren. Toen ging hij op zoek naar ruïnes, als deel van zijn doctoraat in de beeldende kunsten. Meer recent werkte de fotograaf samen met Bart Lodewijks aan de publicatie ‘Kerselare Drawings and Photographs’, waarbij hij de omgeving van de Kerselarekapel en haar omgeving vastlegde, semen met de vergankelijke krijttekeningen van Lodewijks.
Zwart-wit fotografie
En nu is er dus de tentoonstelling ‘Koloniale monumenten in België’, waarmee het kunstenplatform monumenten met een koloniaal verleden of als referentie in de open ruimte op de gevoelige plaat laat vastleggen. Sommige zijn nog steeds goed onderhouden, andere zijn verwaarloosd, gevandaliseerd of zelfs verdwenen. Verbazingwekkend is dat een aantal van deze constructies pas tussen 2002 en 2005 werden opgericht. De eerste 40 foto’s werden al eens in 2019 getoond in Mu.ZEE, maar intussen is de reeks gevoelig uitgebreid.
Verzameling
Het geheel leest een beetje als een verzameling, een typologie van beelden die ooit bevestiging moesten bieden aan het koloniaal denken. Jan Kempenaers is echter een kunstenaar, geen archivaris, zo blijkt. De foto’s zijn dan ook niet documentair, meer nog, men ziet de monumenten niet altijd in hun totaliteit. En dat is bewust zo. Zo wordt in de foto van het monument voor Pater De Deken in Wilrijk de nadruk gelegd op de dreiging die uitgaat van de hand die boven het hoofd van de Congolees zweeft en de knie die zijn rug naar beneden drukt. En wanneer de auteur in Diksmuide het monument voor Baron Jacque de Dixmude fotografeert, plaatst hij de figuur van de Congolese slaaf centraal waardoor je alleen nog de voeten de benen van de baron te zien krijgt.
Alom tegenwoordig
Wat meteen opvalt wanneer we met de volledige reeks worden geconfronteerd is hoe deze monumenten alomtegenwoordig zijn in ons Belgische straatbeeld. En toch is er niets zo onzichtbaar als een monument, zo blijkt. Zeker wanneer ze worden gefotografeerd in zwart-wit. Dan gaan deze bouwwerken haast op in de omgeving, waardoor we ze achteloos voorbij wandelen. Op een aantal foto’s wordt duidelijk dat het de stad of de gemeente niet aan middelen ontbreekt om de monumenten en de omgeving te onderhouden. Maar op andere plaatsen staan ze er maar verwaarloosd bij. Aan het begin van de tentoonstelling in de Paardenstallen in Kortrijk zien we een foto van een gestileerde olifant, opgetrokken in baksteen. Alhoewel dit monument op het eerste gezicht in de rij van de andere koloniale constructies past, gaat het hier niet om een monument uit België, maar om het Antikolonial denkmal in Bremen. Het staat in het Nelson Mandelapark en was oorspronkelijk in 1931 wel bedoeld als hulde aan een wingewest. Maar intussen is het origineel opschrift verwijderd en voorzien van een nieuwe tekst die de geschiedenis duidt. Een symbolische daad die ook bij ons zou mogen worden ingevoerd. Want het verwijderen van de standbeelden zorgt er alleen maar voor dat men in de discours van pro en contra blijft hangen. Het historisch erfgoed heeft immers ook haar rechten. En het kan want in februari van dit jaar werd het rapport voor de dekolonisering van de openbare ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als referentiekader voorgesteld, aanbevelingen incluis. Een stap in de goede richting.
Legitimiteit
Detail
De tentoonstelling ‘Koloniale monumenten in België’ toont dan ook geen reeks staatsieportretten die de legitimiteit van de koloniale denkers willen bevestigen. Ze bevragen het statuut van deze monumenten, waarbij de weldoordachte cadrage van de beelden stof biedt tot nadenken. Let wel op, de foto’s hangen in groepjes van 6 foto’s op, goed voor 15 thema’s. Ze zijn niet genummerd, noch voorzien van een tekst. Dat vraagt bij het binnenkomen van de tentoonstelling enig zoekwerk. De start is in de grote ruimte, ook al stuurt een pijltje de kleine ruimtes in. Eenmaal in de grote expositiezaal moet je starten tegen de overstaande muur. Daarna wijst het zich vanzelf uit.
Er is een folder met onderwerp en plaatsbepaling voorzien. Men kan ook een publicatie kopen en er is zelfs een speciale gelimiteerde editie voorzien met een gesigneerde print en een herdruk van een historische postkaart.
Noteer ook
Op de Budabrug kun je billboards zien van Shirley Villavicnencio Pizango (Lima – Peru). Van haar loopt ook een tentoonstelling ‘Sunkissed by the moon’ tot 29 januari 2023 in Waregem (Gemeenteplein) te bezoeken van donderdag tot zondag tussen 14 uur en 17.30 uur.
Info: www.be-part.be
Perscontact: Patrick Ronse info@be-part.be
Tekst : Jempi Welkenhuyzen
Foto’s: Anne Marie Jacob