24 feb Da Vinci: Van kunstenaar, ingenieur tot fijnproever
Van 24 februari tot en met 30 juni loopt in de exporuimte van het station Luik-Guillemins de nieuwe tentoonstelling over Leonardo da Vinci. Hij wordt gezien als hét geniale toonbeeld van het renaissance-verhaal. Bijna 15 jaar na de succesvolle tentoonstelling in Koekelberg – Brussel breit Europa Expo een vervolg aan het werk van deze homo universalis. De tentoonstelling strekt zich uit over meer dan 2000 vierkante meter en gaat na waarom deze man nog steeds wordt beschouwd als één van de grootste meesterbreinen uit de geschiedenis.
Iconisch
De geschiedenis van da Vinci is bekend. Geboren, uit een affaire tussen een notaris en een boerendochter, in de buurt van het Toscaanse Vinci, werd Leonardo’s talent als schilder reeds op zijn vijftiende ontdekt. Hij ging in de leer bij de belangrijke Florentijnse kunstenaar Andrea del Verrocchio. En van dan af was de trein vertrokken. Hij probeerde elke discipline uit met een niet aflatende ijver: uitvinder, architect, anatoom, wiskundige, stedenbouwkundige, botanicus, musicus, dichter, schrijver, filosoof. Da Vinci was alles in één. Duizenden tekeningen, verhandelingen, schetsen bleven bewaard. Van zijn schildersoeuvre echter slechts een vijftien- à twintigtal. Maar dat ene werk ‘Mona Lisa’ werd wereldberoemd en zorgt ervoor dat wie Parijs bezoekt het Louvre als verplichte stop inbouwt. Jaarlijks goed voor zo’n 9 miljoen mensen of 3000 per uur. Zo’n vaart zal het in Luik niet lopen, al moet gezegd dat de organisatie er absoluut is in geslaagd da Vinci’s iconisch werk overzichtelijk en met veel zorg voor detail in beeld te brengen.
Bill Gates
De grote atlas
Denk daarbij aan de complete collectie van alle codexen. Weliswaar in een zeer beperkte oplage en als facsimile, waarvan o.a. 12 exemplaren uit Turijn, toont men een selectie uit de 7000 pagina’s, die bewaard zijn gebleven. De expo omvat de Arundel, Atlanticus en Leicester Codexen waarvan niemand minder dan Bill Gates de eigenaar is. Aan de hand van talrijke voorwerpen, tekeningen, manuscripten , gravures en filmmateriaal neemt men je mee naar Milaan, waar de kunstenaar werkte voor de Sforzas, naar Venetië waar hij cartograaf was voor de Borgias , om via Mantua in het Vaticaan te belanden. Daar domineerden twee andere uitzonderlijke artiesten: Michelangelo en Rafaël. Omdat er hem geen grote projecten werden toevertrouwd accepteerde hij een uitnodiging van François 1, koning van Frankrijk. En dus reisde Leonardo af naar het kasteel van Clos Lucé in Amboise, waar hij na drie jaar zou overlijden. Da Vinci ‘die hards’ zullen er zeker aan hun trekken komen, want het kasteel met park is intussen ook een internationaal bekend museum.
Visionair
Raderschip
Terug naar Luik. De expo bevat niet alleen facsimilé, er zijn zelfs 10 (!) originele tekeningen te zien tijdens deze tentoonstelling. Ze zijn in bruikleen gegeven door het Wittert Museum, de kunstgalerie, van de Luikse universiteit en vernoemd naar Adrien Wittert, die zijn collectie aan de unief schonk. En verder originele moulures en werken van het Louvre in Parijs. Wat ‘echt’ is, bevindt zich in vitrinekasten, zo blijkt. En dat brengt ons bij een ander essentieel facet van Leonardo’s carrière, nl. zijn werk als uitvinder en ingenieur. Je loopt door een levensechte reconstructie van een tank. De verschillende muren in de ruimte komen tot leven met nooit eerder vertoonde 3-D films over uitvindingen als helikopters, sluizen, draaibruggen en verdedigingssystemen. Als militair visionair kan hij zeker tellen. Denk aan het concept van zijn vliegmachine bv. En dat al in de renaissance. Da Vinci was op vele vlakken zeer zijn tijd voorbij.
Leonardo als fijnproever
De gedekte tafel
Een aspect dat tot nu toe weinig aan bod kwam in alle tentoonstellingen over deze geniale meester was het culinaire. De senza van da Vinci. Hij wordt nochtans aanschouwd als de eerste agronoom en oenoloog. Tussen twee codexen hebben experts tientallen tekeningen gevonden van machines die ontwikkeld werden voor de culinaire sfeer en voor het organiseren van banketten. Hij wordt bv gecrediteerd met de formule voor rode garnalen met burrata, abrikozen en munt, duivenborst met bramen en risotto. In de renaissance kwamen groenten terug in de mode. Denk aan asperge, komkommer, kardoen of nog artisjokken, bloemkool, wortelen, pastinaak en snijbiet. Een tijdlang voorbehouden als armeluis voeding, maar nu weer populair. Bezoekers ontdekken Leonardo’s recepten waaronder ‘acquarosa’, een afrodisiacum op basis van rozenwater , suiker, citroen en alcohol, gefilterd door een doek. De rondleiding eindigt met een 3D-reconstructie van een bankettafel waarop da Vinci’s favorieten worden uitgestald.
Tijdperk
Een meesterlijke Leonardo Da Vinci
Het mag duidelijk zijn, de tentoonstelling loodst ons aan de hand van da Vinci doorheen de renaissance, als tijdperk van vernieuwing, de opleving van de kunst, een ruime kijk op de wereld met een grote fascinatie voor Italië. Het was de tijd van uitvindingen, waarbij de boekdrukkunst wel één van de belangrijkste bleek. Het was de tijd voor en andere filosofische en ethische houding tegenover de samenleving, waarbij het Humanisme het kritisch denken letterlijk op de kaart zette. Het zorgde voor een wedergeboorte van Europa na de sombere Middeleeuwen. Jong en licht waren de nieuwe idealen. En daar bleek da Vinci hét prototype van te zijn.
Overzicht zaal
Praktisch
Voor alle informatie en tickets: www.europaexpo.be of bel:+32 (0)4.224.49.38 en info@europaexpo.be (Alleen voor pers: info@caracascom.com) – De expo loopt in samenwerking met de NMBS, er zijn voordelige combitickets verkrijgbaar.
Tekst: Jempi Welkenhuyzen
Foto’s: Anne Marie Jacob