24 okt De oudheid in Kleur: van witmarmer naar bont
We kennen allemaal de beelden in wit marmer uit de tijd van de oude Grieken en Romeinen. Maar waren die ook wel wit? Of kregen ze destijds een kleurpatine ? Het Gallo-Romeins Museum in Tongeren toont nu hoe ze er écht uitzagen. Bezoekers krijgen tientallen reconstructies te zien van antieke sculpturen, op ware grootte. Het gaat om beelden van o.a. goden, keizers, krijgers en mythologische figuren. Ze zijn kleurrijk beschilderd, net zoals in de klassieke oudheid. De expositie verrijkt ons met nieuwe inzichten en is toegankelijk voor een ruim publiek.
De veelkleurigheid van antieke sculptuur
Voor deze tentoonstelling deed men in Tongeren beroep op prof. dr. Vinzenz Brinkmann, conservator van de afdeling Klassieke oudheid van de Liebieghaus Skulpturensammlung in Frankfurt am Main (Duitsland). Hij voert al decennialang onderzoek naar de beschildering van antieke sculpturen. Samen met zijn echtgenote dr. Ulrike Koch-Brinkmann maakt hij wetenschappelijk verantwoorde reconstructies op ware grootte, trouw aan de beeldtaal en technieken uit de klassieke oudheid. Ze brengen ons een stuk dichter bij de manier waarop de oude Grieken en Romeinen hun sculpturen creëerden, wat het doel ervan was en hoe ze de beelden zelf ervaarden.
Deze reconstructies waren al te zien in 26 toonaangevende musea, van München, Kopenhagen over Athene, Istanboel tot San Francisco en New York toe. Ze zorgen voor inzicht in de oud-Griekse en Romeinse cultuurwereld, van 700 v.Chr. tot 476 n. Chr. Voor het Gallo-Romeins Museum werd een volledig nieuwe scenografie uitgewerkt door het bureau Pièce Montée.
Esthetische voorkeur
Sobere setting
De expo opent met een video-installatie, die aantoont hoe de idee is van onbeschilderde antieke beelden in wit marmer een wijd verspreid idee is bij ons. Dit heeft o.a. te maken met onze beeldcultuur zoals films en strips waarin vaak de sculpturen maagdelijk wit blijven.
Anderzijds heeft het ook te maken een zgn. ‘esthetische voorkeur’ die ontstond tijdens de renaissance en tot vandaag doorleeft. Tegen de achtergrond van filmbeelden die gedraaid werden bij marmergroeven in de buurt van Carrara (Italië), krijgen de bezoekers drie levensgrote beeldhouwwerken te zien: één uit de oudheid (collectie Museo Nazionale Romano, Rome) één uit de renaissance (collectie Louvre, Parijs) en één van de hedendaagse Frans-Amerikaanse kunstenaar Emmanuel Fillion.
Verderop ontdekken de bezoekers hoe de beelden in de klassieke oudheid werden gemaakt. Ze krijgen inzicht in het volledige productieproces: van het uitkappen van het gesteente in de groeve tot het beeldhouwen en kleurrijk beschilderen. De verschillende fasen zijn te volgen via didactische filmpjes die speciaal voor de expositie werden ontwikkeld. Er zijn antieke gebruiksvoorwerpen te zien, denk maar aan beitels die gebruikt werden bij het bewerken van de marmerblokken. Ook een scala aan authentieke pigmenten – oker, loodwit, Egyptisch blauw – en een kwast liggen in de vitrine. Ten slotte toont het museum enkele oud-Griekse en Romeinse sculpturen met kleursporen die nog met het blote oog zichtbaar zijn.
De grootste zaal van de expositie is voorzien voor sfeervolle reconstructies opgesteld. Touchscreens laten je navigeren tussen de witte sculpturen en de gekleurde versies. Let daarbij op opmerkelijke details, zoals kleurpatronen en versieringen. Ook biedt het museum een audiotour aan met extra uitleg over de context waarin de beelden ooit stonden opgesteld en hun betekenis. Uiteraard komt de toenmalige symboliek van de gebruikte kleuren hierbij aan bod.
Immersieve ruimte
Bronzen boksers
Een van de hoogtepunten van de expositie is een opstelling met videoprojecties. Hier waant men zich even op de binnenplaats van een luxewoning uit de eerste eeuw v.Chr., gelegen op het Griekse eiland Delos. Via de reconstructie van een levensgroot beeld van een jonge vrouw, beschilderd in pastelkleuren, kan men ervaren hoe deze veranderen door de invloed van het licht en het weer.
Campagnebeeld
Praktisch
‘De oudheid in kleur’ loopt van 21 oktober 2023 tot en met 2 juni 2024.
Een bezoek aan de tentoonstelling kost 8 euro voor volwassenen, 5 euro voor kortinghouders en 1 euro voor kinderen en jongeren tussen de 4 en 18 jaar. Wie in het bezit is van een museumpas kan naar binnen zonder extra kost. De audiotours (zowel voor volwassenen als voor kinderen) en het creatief atelier zijn inbegrepen in de ticketprijs. Bij de expositie hoort een publieksboek, uitgegeven door Lannoo, te koop in de museumshop en in diverse boekhandels. Prijs: 29;99 euro.
Tip voor wie met de trein naar Tongeren komt, is er een Discoveryticket van de NMBS.
Het Gallo-Romeins Museum is alle dagen geopend, behalve op maandag (tenzij dit een feestdag is). Tijdens weekends, feestdagen en schoolvakanties (Vlaanderen) is het museum open van 10 tot 18 uur, op weekdagen van 9 tot 17 uur. De workshop voor kinderen wordt georganiseerd op zondagen en schoolvakanties (Vlaanderen).
Tekst: Jempi Welkenhuyzen
Foto’s: Liebieghaus Skulpturen sammlung Frankfurt am Main (D) en Leo Balmaekers.