07 okt Ensor: satire, parodie en pastiche
De slechte dokters
Terwijl na Oostende het twee deel van dit jaar het accent op James Ensor is verlegd naar Antwerpen, blijft de wisseltentoonstelling in het Ensormuseum in de ‘Stad aan Zee’ toch ook interessant. Al was het maar omwille van bepaalde exclusieve werken, die niet eerder werden tentoon gesteld.
Onder de noemer ‘Satire, parodie en pastiche’ focust het Ensormuseum op het gevarieerde oeuvre van de kunstenaar, waarbij satire een parodie zijn meest geliefde uitdrukkingsmiddelen zijn. De vaak knarsende en soms schaamteloze humor van de Oostendse schilder verschijnt in grotesk of burlesk aandoende taferelen, waarin hij zonder aarzeling de spot drijft met historische feiten, sociaal onrecht aanklaagt of kritiek uit op de politiek van zijn tijd, lees je in de inleiding bij de expo.
De gevaarlijke koks
Uitdagend
De hele mensheid, in alle lagen van de bevolking, is dan ook onveilig voor zijn commentaar. Verschillende werken werden vroeger als rebels beschouwd en gezien als pure provocatie aan het adres van zijn tijdgenoten, heet het.
Zelfverdediging
Toen Ensor aan het begin van zijn carrière zelf het slachtoffer werd van onbegrip in zijn naaste omgeving en als schietschijf diende voor de critici, werd satire zijn verdedigingswapen, zowel in woord als in beeld. Met de uiterst gespannen zenuwen balanceerde hij tussen zelfverdediging en zelfspot. Satire zou daarbij een wezenlijk bestanddeel worden van de veelvormigheid in zijn oeuvre.
Exclusieve werken
De lokroep van de sirene
De tentoonstelling brengt interessante werken. Denk aan de bijgekleurde etsen (KBC Bank, Belfius Art Collection) of een eerste druk (Ensor Stichting), maar ook vaak kleurpotlood op papier, al-dan-niet met sanguine en gouache of grafiet en waterverf. Zo’n laatste werk komt uit de collectie Alychlo, beter bekend als de privé verzameling van Marc Coucke. Leuk is het schilderij van de ‘Gevaarlijke koks’ versus een fotografische reproductie ervan, uitgeleend door de Koninklijke Bibliotheek van Brussel, dat ook nog eens een uitvoering in gouache op papier toont. Leuk om te vergelijken. Of neem de ets en het schilderij ‘De slechte dokters’ (VUB-KMSKB), waarin dokters tot geldzuchtige karikaturen worden herleid en als kwakzalvers worden getypeerd. En wat te denken van de ‘Lokroep van de sirene’, tegenover ‘ De koukleum’, een fotografische reproductie, al lijkt het eerder een spiegelbeeld.
Algemeen zicht
Praktisch
James Ensor: satire, parodie en pastiche loopt nog tot 12 januari 2025 in het James Ensorhuis, Vlaanderenstraat 27, 8400 Oostende. Deze expo maakt deel uit van Ensor 2024, ter ere van het 75-Jarig overlijden van de kunstenaar. Let op: er wordt gewerkt met tijdsloten. Het is daarom aangeraden om op voorhand tickets te reserveren. Info: https://www.ensorhuis.be/nl – Perscontact: Niels D’Hoedt via niels@toerisme-oostende.be
Tekst en foto’s: Jempi Welkenhuyzen