19 jun Naar Zee! Belgische Kustaffiches
Deze publicatie bij de tentoonstelling ‘Belgische Kust op Affiche’ in het gemeentehuis van De Panne (10/6 – 24/9/2023) schetst de geschiedenis van het kusttoerisme aan de hand van 201 affiches verzameld door Roland Florizoone en van duiding voorzien door kunsthistoricus Karl Scheerlinck. Het nostalgisch kunstboek omvat de periode 1885 – 1960.
In de beginperiode had het kusttoerisme een elitair karakter want enkel de bourgeoisie kon zich een vakantie aan zee veroorloven; het merendeel van de affiches hadden dan ook Franstalige slogans.
De onderwerpen van de kustaffiches zijn velerlei:
*zuivere toeristische promotie voor een badstad: Ostende: la Reine des Plages (1905), Westende: la plage de l’Elite (1937), Wenduine: la Princesse des Plages Belges (1948), La Panne: effen strand, kostelooze baden, beboschte duinen (1933)
*Het thermale toerisme (Ostende-Thermal 1934), ‘Repos Ste-Elisabeth La Panne : Pour dames, jeunes filles et fillettes (1920),
*Sportieve evenementen : paardenrennen (Hippodrome Wellington 1911), golf (de Compagnie Immobilière Le Zoute 1925), een affiche van het eerste internationaal criterium voor dames in Blankenberghe (1934), Chars à Voile La Panne (1922), le yacht club d’Ostende (1904), Tournoi Militaire International (Oostende 1908)
*Culturele bijeenkomsten : het Belga Esperanto-Kongreso in La Panne 1926, Rencontres Européennes de Poésie (Knokke-Le Zoute 1951)
*Religieus folkloristisch getinte activiteiten zoals de ‘Ommeganck’ in Oostende (1937)
*Bij hotels en restaurants vinden wij het oudste beeldplakkaat voor de Westkust: Villa des Ancres & Chalet des Islandais in La Panne, een ontwerp van Duyck & Crespin (1893)
*Casino’s : Blankenberghe een affiche in art nouveau stijl van Henri Meunier (1896), Le nouveau Casino-Kursaal Middelkerke – le plus beau petit casino de l’Europe (1954)
*Ook attracties afficheerden, zoals de Meli (1950)
*Gastronomie kwam aan bod met het Garnaalfeest in Oostduinkerke (1951)
Belangrijkste factor voor de ontwikkeling van het kusttoerisme was de bereikbaarheid met de spoorwegen en de lokale tramverbindingen. De “Chemins de Fer de l’Etat Belge” was een veelverspreider. ‘On atteint le mieux le Littoral en Chemin de Fer’ (1938). Westende à 30 minutes d’Ostende en tramway électrique (1904)
Ook in het buitenland werden affiches verspreid voor het kusttoerisme: Ostende: à 5 heures de Paris. Ook de Oostende-Dover lijn propageerde het Belgisch kusttoerisme met 3 turbine-pakketboten, 3 diensten daags en 3 uren zee. Ook Zeebrugge kreeg Engelse toeristen via Harwich- Zeebrugge met L.N.E.R. (1934) of met ferry-boats (1924). Ook de Belgian State Ticket Office in Londen afficheerde (1910)
Onder de affiches vinden we enkele art-nouveau pareltjes van bekende kunstenaars: Cassiers, Meunier (casino van Blankenberghe 1986), Gaudy, Duyck en Crespin (Nieuport-bains: pêche- excursions-chasse 1895). Carnaval Ostende was inspiratiebron voor affiches van James Ensor (1931) en Raoul Servais (1957)
Affiches met vrouwelijk schoon zijn van alle tijden, zeker op kustaffiches in verleidelijk, frivool badpak. Soms choquerend zodat de Hoge Raad van Toerisme het aanplakken verbood wegens immoreel (1926).
Soms werden kustgemeenten uitgenodigd om affiches mee te financieren, weigerden deze dan werd de bestemming doodgezwegen (zoals een affiche van de Chemins de Fer de l’Etat Belge die De Panne en Knokke niet vermelde op een netwerkaffiche 1904). Zelden verschenen er collectieve affiches zoals De Panne-Koksijde-Veurne (1935)
Affiches werden niet enkel verspreid in de buurlanden, ook in Italië en Spanje werden kusttoeristen gelokt (Playas Belgas: 1924).
De tentoonstelling ‘Belgische Kust op Affiche’ kan je nog bezoeken elke namiddag tot 24 september 2023 in het gemeentehuis van De Panne.
Het boek brengt op een zeer toegankelijke wijze de geschiedenis van het Belgisch kusttoerisme
Het kunstboek is een drietalige uitgave: Nederlands, Frans en Engels.
Hannibal Books, 2023, 288 p. ISBN 978 94 6466 649 6, € 59
Recensent: Didier Van Houts