11 aug Thuis in een museum
Het verhaal van Henriëtte en Fritz Mayer van den Bergh.
Dit boek is een boeiend relaas: hoe werd in de XIXe eeuw een private kunstcollectie vergaard en museaal tentoongesteld? Auteur Ulrike Müller, wetenschappelijk medewerker aan het museum Mayer van den Bergh, plaatst het verhaal over Fritz en Henriëtte ook in het toenmalige politieke en ideologische gedachtengoed van Antwerpen.
Fritz Mayer van den Bergh (°1858) was de oudste zoon van Emil Mayer en van Henriëtte van den Bergh, beiden telgen uit zeer rijke families.
Bij het overlijden van zijn vader (1879) stopte hij zijn studies aan de universiteit te Gent, keerde terug naar Antwerpen en ging inwonen bij zijn moeder, die reeds een kunstverzameling uitgebouwd had. De ontvangen erfenis stelde hem in staat zelf een kunstcollectie aan te leggen. Zijn uitgebreide talenkennis liet hem toe bij zijn vele Europese reizen een netwerk van kunst- en antiekhandelaars en veilinghuizen aan te leggen. Zijn adresboek telde meer dan 800 contacten in 13 landen.
Hij verzamelde hoofdzakelijk kunst uit de Middeleeuwen en de Renaissance: ettelijke Bruegels, waaronder ‘De dulle Griet’ (Pieter Bruegel de Oude), ‘Madonna bij de Fontein’ (Jan van Eyck), Maria lactans (Rogier van der Weyden).
Zijn belangstelling ging niet alleen uit naar schilderkunst, maar ook naar numismatiek, archeologische vondsten, oude religieuze kunst, toegepaste kunsten (glasramen, textiel, meubelen, …). De collectie telt ongeveer 3100 kunstobjecten. Niet minder dan een vijftigtal daarvan staan op de Vlaamse topstukkenlijst
Toen Fritz in 1901 onverwacht overleed bij een val van zijn paard, nam zijn moeder het beheer van de kunstverzameling op zich.
Henriëtte wilde zoals toen gebruikelijk was de kunstverzameling van haar zoon niet schenken aan stad of land, maar bouwde een nieuw museum afgesteld op het tonen van de kunstverzameling. Het interieur bestond uit verschillende kamers in verschillende stijlen (gotiek, Vlaamse renaissance, barok, rococo). Bij een bezoek heb je de indruk om te proeven van de huiselijke sfeer van een zestiende-eeuwse woning met kunstwerken, architectonische en decoratieve elementen; nochtans heeft hier nooit iemand gewoond.
In 1906 schonk zij het beheer van het gebouw en de kunstverzameling aan een ‘Raad van Regenten’ onder volgende voorwaarden: “de collecties blijven ongewijzigd, nooit mag er iets toegevoegd of weggehaald worden”. Na haar dood in 1922 richtte de ‘Raad van Regenten’ de vzw Museum Mayer van den Bergh op.
Bij een bezoek aan het museum zal je door dit boek een nieuwe, unieke totaalervaring ondergaan in dit intieme museum.
Een uitgave van Hannibal Books, 2021, 240 p., € 39,95,
ISBN 978 94 6388 761 8
Recensent: Didier Van Houts