16 sep Zandsculptuur van Maarten Inghels is smeekbede rond regen
In Heppeneert bij Maaseik kan je vier maanden lang de zandsculptuur ‘Save Our Souls’ zien. Het kunstwerk ligt verstopt achter de keermuur van de winterdijk, in de bedding van de Maas. Vier zandsculptuurbouwers gingen er aan de slag om het woord-beeldhouwwerk in zand te sculpteren onder het toeziend oog van kunstenaar-schrijver Maarten Inghels.
Save Our Souls
Schepen Myriam Giebens met kunstenaar Maarten Inghels
Dit is Inghel’s derde woordbeeld rond Belgische rivieren. Eerder vormde hij het begrip WATER op de IJzer en schreef hij het gedicht ‘Ik volg de rivier, ik ben de rivier’ langs de Schelde. ‘Save Our Souls’ kadert in het project ‘Kunst aan de Maas’. Maarten Inghels koos niet toevallig deze plek tegenover het bedevaartsoord in Heppeneert bij Maaseik. Vorig jaar dreigde de Maas hier over de dijkmuur te stromen. Het ‘S.O.S.’-noodsignaal voor schipbreukelingen kwam hier dus heel dichtbij. Vandaar zijn 25 meter lang woordbeeld in de winterbedding, vlakbij het fietsknooppunt 26 en langs diverse wandelroutes.
“Ik koos voor Heppeneert vanwege de religie die hier een grote rol speelt. ‘S.O.S.’ is een smeekbede, zoals pelgrims ook een smeekbede richten tot Maria, die in de St.Gertrudiskerk wordt vereerd. In dagen van overstromingsgevaar, maar ook in tijden van grote droogte wordt er een appèl gedaan op de regen. Je zou eerder verwachten dat zo’n woordsculptuur aan zee ligt, maar dit ruimtelijk werk past ook aan de Maas.
Maarten Inghels bij het kunstwerk.
Het is immers gemaakt met het typische rivierzand dat gebruikt wordt om dit soort van beeldhouwwerken te maken. De zandkorrels hebben een vierkanten structuur. We gebruiken een bekisting waar het zand wordt ingestort en aangestampt. Na het ‘compacten’ is het een blok zand. Hieruit wordt de vorm gesneden. Dat houdt gemakkelijk vier maanden stand. Een gewone regenbui brengt geen schade aan de sculptuur aan. Het zand neemt het water op en als het droog is verdampt het weer,” luidt het. Volgens Inghels is het werk ook een verwijzing naar de zandwinning in de streek.
Aan het woordbeeld werd met vier sculptuurbouwers gewerkt. In totaal gaat het over zo’n 160 ton zand uit Kessel in Nederlands-Limburg. Op die manier brengt Inghels de twee uitersten van ons land die aan het water grenzen samen.
“Bovendien speelt het in op het thema van de kunstroute in het kader van de Harlindis- en Relindisommegangen die op 18 en 25 september plaatsvinden,” zegt schepen van toerisme Myriam Giebens.
O.L. Vrouw van Rust
St. Gertrudiskerkje
Heppeneert hoort bij Maaseik. Het idyllisch plekje is vooral geliefd bij bedevaarders, fietsers en wandelaars. Die passeren graag het St.Gertrudiskerkje dat vlakbij fietsknooppunt 26 ligt en op het zgn. pelgrimspad. Oorspronkelijk lag het gehucht vlak aan de Maas, maar deze is in de loop van de eeuwen verder naar het oosten opgeschoven. Vrijwel alle heerlijke rechten , zoals het veerrecht of het visrecht kwamen destijds toe aan de Abdij van Thorn. Door de eeuwen heen was het een populair bedevaartsoord. Alles draait om het beeld van O.L.Vrouw van Rust. Mensen komen naar de kerk om te bidden voor hun geestelijke of lichamelijke gezondheid, inzicht te krijgen in moeilijke beslissingen of bevrijd te worden van angst.
De kaartridder
Beeld van de kaartridder en de duivel.
Heppeneert is vooral bekend om de legende van de kaartridder. Ene Riddart, raakte na de vroegtijdige dood van zijn vrouw verslaafd aan het kaartspel. Hij verspeelt al zijn geld. Door zijn ziel aan de duivel te verkopen kan hij nog zeven jaar in weelde leven. Als zijn vrienden tijdens een laatste avondmaal vernemen wat hem te wachten staat, raden ze hem aan tot de heilige Gertrudis te bidden. Dan vertrekt de ridder te paard naar het bruggetje in de buurt waar de duivel hem opwacht om zijn ziel op te eisen. Maar St. Gertrudis is ongemerkt achter op de rug van het paard meegereden en drijft de duivel op de vlucht. Riddart keert berouwvol terug naar zijn kasteel en leeft verder in soberheid. Na zijn dood wordt hij begraven op het kerkhof van Heppeneert. De grafsteen waarop harten en ruiten staan afgebeeld werd ingemetseld in de muur van de kerk. Even voorbij de kerk houdt een fontein in de vorm van een kaartspel deze legende in leven. Ook de roman ‘De kaartidder’ geschreven door Gerard Walschap draagt hiertoe bij.
Levensboom in Herbricht
‘Save Our Souls’ past dus zeker ook in dit kader bij Heppeneert. Of de smeekbede gehoord wordt? Het tijdelijk werk bouwt alleszins de spanning op naar 9 oktober. Dan onthult de Amerikaanse kunstenaar Mark Dion zijn ‘Tree of Life’, oftewel ‘De Levensboom’ in Herbricht in de buurt waar het beroemde café De Maasvallei na de laatste overstroming de deuren sloot. De boom bestaat uit een staalconstructie die bekleed is met hout. Er worden 17 sculpturen in verwerkt. Herbricht is een gehucht van Neerharen en ligt in de winterbedding van de Maas tussen Neerharen en Uikhoven. Men vindt al sporen terug in 922 na Christus, toen er een Karolingerse burcht zou hebben gestaan Haburgum. Al is daar twijfel over. Sommigen spreken over Borgharen als plaatsbepaling. Dat is een plaats aan de overzijde van de Maas in Nederland, kortbij Maastricht en tegenover Smeermaas bij Lanaken. De aanleg van de Zuid-Willemsvaar maakte dat Herbricht van Neerharen werd afgesloten en als een soort enclave achterbleef. De mensen hebben er steeds geleefd met de regenrivier, ook als ze ‘uitkwam’. Maar in 2004 besloot de overheid de bewoners te onteigenen en verplichtte hen Herbricht te verlaten. Een uitdoofbeleid dat in gang werd gezet met de ontruiming van de camping en leegstaande hoeven. ‘De Levensboom’ zal op termijn een stille getuige zijn, wanneer iedereen uit Herbricht vertrokken is.
Alle projecten kaderen in ‘Kunst aan de Maas’, een initiatief van Z33, Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur in Hasselt en het Regionaal Landschap Kempen & Maasland. Het project krijgt de financiële steun van Vlaanderen met name Toerisme Vlaanderen en het Fonds Culturele Infrastructuur (FoCI), de Vlaamse Waterweg en de 5 Maaslandse gemeenten Kinrooi, Maaseik, Dilsen-Stokkem, Maasmechelen en Lanaken. Verder komt het project tot stand in samenwerking met tal van actoren die actief zijn binnen het RivierPark Maasvallei.
Info: www.kunstaandemaas.be
Perscontact: Veerle Ausloos Veerle.ausloos@z33.be
Tekst en foto’s: Jempi Welkenhuyzen